جامع المعقول و المنقول شرح جامع الاصول
كتاب «جامع الاصول لاحادیث الرسول»[1] تألیف ابوالسعادات مبارک بن محمد[2] معروف به ابن اثیر جزری (م ـ 606) است، وی همان کتاب رزین «التجرید الصحیح للصحاح السته» را اصل و مبنای کار خود قرار داده و آن را مهذب و مرتب ساخت و علاوه بر منتخبات رزین سایر روایات صحاح سته را که رزین کنار گذارده بود در کتاب خود وارد ساخت، ابن اثیر در این تألیف اسناد روایات را حذف کرد و تنها به ذکر نام آخرین راوی از صحابه یا تابعین اکتفا نمود و همچنین احادیث را بر مبنای حروف الفبا، فصلبندی کرد، و در ذیل پارهای از لغات و تعبیرهای دشوار روایتها، توضیحاتی اضافه کرد، به همین جهت کتاب «جامع الاصول» برای مراجعهکنندگانی کتابی سهل التناول به شمار میآمد و عدهای در صدد اختصار آن برآمده و جمعی نیز به نگارش شروحی بر آن مبادرت نمودهاند، و از جمله اختصارکنندگان ابوجعفر محمد مروزی (م ـ 682) و بقیهالله بن رحیم[3] حموی (م ـ 738) و عبدالرحمن بن علی مشهور به ابن الربیع شیبانی (م ـ 944) بودهاند، و مختصر اخیر به عنوان بهترین مختصر و بنام «تیسیر الوصول»[4] مکرر چاپ شده است، و از جملة شارحان جامع الاصول میتوان از شیخ عبدربه مشهور به قیلوبی از علمای معاصر نام برد که به نگارش شرحی موسوم به «جامع المعقول و المنقول شرح جامع الاصول» مبادرت کرد، اما ناتمام مانده است.
زیرنویسها:
[1]- کشف الظنون، کاتب چلبی، ج 1، ص 536 و 537 و البدایه و النهایه، ابن کثیر، ج 13، ص 59 و 60.
[2]- همان.
[3]- همان.
[4]- همان.
به نقل از: تاریخ حدیث و ضبط و ثبت احادیث، تألیف : استاد فاضل حاج ملاعبدالله احمدیان