عبد الله بن الزبیر رضى الله عنه
عبد الله بن الزبیر العوام. مادرش زن عوام، صفیه بود عمه مصطفى علیه السّلام و اول فرزند که در مدینه آمد بعد از ظهور اسلام او بود، و چون حسین از مکه بکوفه رفت، عبد الله زبیر همانجا باستاد، او در کعبه آمد و خلق را جمع کرد، و لعن یزید ظاهر گردانید، و خلق با او بیعت کردند.
باهل مدینه مکتوب نوشت: تا بنی امیه را از شهر مدینه اخراج کردند و زهد و نماز و روزه آغاز نهاد، و خلق عظیم بدو رغبت کردند.
چون خبر به یزید رسید، مسلم بن عقبه را با لشکر بسیار بمدینه فرستاد تا از خلق مدینه چهار هزار مرد بکشتند، و هفتاد کس را از انصار [4] شهید کردند، مسلم بن عقبه روى از مدینه بمکه نهاد، در راه کشته شد، و حصین بن نمیر [5] را بر لشکر بمکه فرستاد، چون بمکه رسید، عبد الله زبیر در حرم کعبه آمد، آن جماعت بر کعبه منجنیق نهادند، و یک رکن را خراب کردند، حق تعالى صاعقه برایشان فرستاد، تا هفده تن بسوختند، پس مختار بن عبید [6] با لشکرى بیامد، و ایشان را از مکه بیرون کرد، ناگاه خبر مرگ یزید[7] رسید ایشان بشام رفتند، و کار عبد الله زبیر در حرم بالا گرفت، [8] و اسم خلافت بر خود نهاد، و حجاز و عراق و خراسان و یمن و مصر و شام، دیگران همه را ضبط کرد، و خلافت و امر او تا عهد عبد الملک مروان بداشت.
او حجاج یوسف را نامزد کرد تا بمکه آمد، و مدتى حصار داد، ابن زبیر را در منجنیق نهاد او را بکوفت و پوست کشید و پرکاه کرد و بیاویخت و مدت عمر او هفتاد و دو سال بود، و مدت خلافت او سیزده سال بود.
زیرنویسها:
[1] الکامل: بن نمیر التمیمى.
[2] کذا، طبرى و مسعودى و مجمل، زرعه بن شریک التمیمى.
[3] اصل: ا نش.
[4] اصل، انصارى.
[5] اصل: شهیر، مجمل و غیره: نمیر.
[6] کذا، مسعودى و محمل: مختار بن ابى عبید ثقفى.
[7] اصل: نرعان، به تخمین اصلاح شد اصابه گوید: و حاصر ابن الزبیر حتى بلغهم وفات یزید بن معاویه (ج 6 ص 366).
[8] اصل: بالا گشت گرفت.
به نقل از کتاب: طبقات ناصرى، مؤلف: ابو عمر عثمان بن محمد المنهاج سراج الجوزجانى (م بعد 658)، تحقیق: عبد الحى حبیبى قندهارى، تهران، دنیاى کتاب، چ اول، 1363ش.