هشام بن عبد الملک
هشام بن عبد الملک، کنیت او ابو ولید بود، او بخلافت بنشست در ماه رمضان سنه تسع و ستین [1] و در ایام او زید بن على بن الحسین خروج کرد، و چهارده هزار مرد از شیعه با او بیعت کردند، و باز خلاف کردند، و از آن جمله چهارده کس پیش او بماندند، و هشام عبد الملک، یوسف بن عمر را که والى عراق بود بطلب و دفع زید بن على فرستاده بود، ناگاه او را دریافتند، قتال میان ایشان قایم شد تیرى بر دماغ زید آمد و شهید شد، او را دفن کردند، پس از ان او را از خاک برکشیدند و بیاویختند. پس هشام نامه کرد بجانب ابن عمر تا زید را بسوختند رضى الله عنه.
پسر زید بن على، که یحیى نام او بود از آنجا بگریخت و بطرف بلخ آمد علیه الرحمه، و هشام ولایت خراسان را به جنید بن عبد الرحمن العطفانى داد [2]، و در سنه اثنى عشر و مائة، خاقان ملک ترکستان بیرون آمد و با جنید مصاف کرد، میان سمرقند و فرغانه. و در سال دوم هم مصاف کردند، هر دو کرت نصرت لشکر اسلام را بود، و لشکر ترکستان چندان بود که در عد دنیا ید خلق بسیار از ایشان بدوزخ رفت، و بسیار اسیر شدند، و بروایتى فتح مسلمه برادر هشام را بود، و بملک خزر مدینه باب الابواب بنا کرد [3]، و آن فتح جنید را بود ولایت هشام نوزده سال و هشت ماه و نیم بود، و بقولى یازده ماه، و فوت او بزمین شام در موضعى بود، که نام او رصافه [4] است، و آن دار الملک او بود، و مدت عمر او پنجاه و شش سال بود، و وفات او در ششم ماه ربیع الاول سنه خمس و عشرین و مائة بود.
زیرنویسها:
[1] ولى بقول جمهور: 105 ه
[2] الکامل و فتوح البلدان: الجنید بن عبد الرحمن بن عمرو بن الحرث المرى.
[3] یاقوت گوید: باب الا ابواب و هو الد و بند شروان على بحر طبرستان و هو بحر الخزر.
[4] الکامل و مسعودى: رصافه در ارض قنسرین
به نقل از کتاب: طبقات ناصرى، مؤلف: ابو عمر عثمان بن محمد المنهاج سراج الجوزجانى (م بعد 658)، تحقیق: عبد الحى حبیبى قندهارى، تهران، دنیاى کتاب، چ اول، 1363ش.