مروان بن محمد بن مروان الحکم
کنیت او ابو عبد الله [1] بود، و مادر او کردیه بود، و ولادت او در سنه خمس و ستین، و بروایتى سنه سبعین، و بروایتى سنه اربع و ستین بود، و بیعت او در سنه سبع و عشرین و مائه، و او را حمار الجزیره گفتندى، بدان سبب که عرب هر صد سالى را سال حمار گوید، بدلیل قوله تعالى فى قصة عزیز:
بل لبثت مائة عام فانظر الى طعامک و شرابک لم یتسنه و انظر الى حمارک [2] و ملک بنى امیه نزدیک صد سال بود، که او را امارت رسید.
حمارش از بهر آن گفتند، و در کتب بنى امیه رسیده بود، که رفتن ملک بنى امیه وقتى باشد، که بامارت کسى بنشیند، که مادر او جاریه باشد. و مروان آخرین امیر بود از بنى امیه. در ایام او منازعت افتاد، میان نصر سیار و میان سرهنگان او بخراسان، و درین وقت ابو مسلم مروزى خروج کرد، و ضحاک قیس فهرى خارجى خروج کرد از شهر زور [3] بر مروان، و میان ایشان قتال افتاد در نواحى کوفه، و در سنه ثمان و عشرین و مائة ضحاک را بکشت، و ولایت مروان پنج سال و دو ماه بود، و او را در بوصیر دیهى از دیهاء مصر بکشتند و دولت بنى امیه و بنى مروان نقل کرد، و سلطانى بنى العباس قوت گرفت.
و الله اعلم بالصواب.
زیرنویسها:
[1] الکامل: و کان یکفى ابا عبد الملک
[2] قرآن، البقره، 259.
[3] یاقوت گوید: و هى کوره واسعه فی الجبال بین اربل و همدان احدثها زور بن الصحاک و اهل هذه النواحى کلهم اکراد ...
به نقل از کتاب: طبقات ناصرى، مؤلف: ابو عمر عثمان بن محمد المنهاج سراج الجوزجانى (م بعد 658)، تحقیق: عبد الحى حبیبى قندهارى، تهران، دنیاى کتاب، چ اول، 1363ش.