المعتصم باللّه ابو اسحاق محمد بن هارون الرشید
این روایت صورى است، اما روایت نسبى نام او ابراهیم بود ولادت او در شعبان سنه احدى و ثمانین و مائه بود، او در میان بنى اخوال خود میبود، چون بزرگ شد، قرآن بیاموخت و خط و ادب تعلیم کرد، و مردى علم دوست بود و عادل و ضابط و بسیار عطاء بود، و از خلفاى بنى العباس، بیش ازو شجاعتر هیچکس نبود، و در عهد برادرش امین با او بود در بغداد، چون امین شهادة یافت، از بغداد بخراسان آمد بنزدیک مامون. مأمون را چندان خدمت کرد که مامون او را ولى عهد خود گردانید و بابک خرمى که در عهد مامون خروج کرده بود، و اکثر بلاد آذربایجان، دین او را گرفته بودند، او را بگرفت و ببغداد فرستاد، او را بیاویختند در شهور سنه ثلاث و عشرین و مائتین بود، در مدت بیست سال بابک خرمى، دویست و پنجاه هزار مسلمان را کشته بود، و معتصم بغزو روم رفت، و عموریه را فتح کرد، و شهر «سرمنرأى» را بر هفت فرسنگى بغداد بنا کرد، و مدت خلافت او هشت سال و هفت ماه و هشت روز بود، و او هشتم خلیفه بود، و هشتم فرزند عباس، و مدت عمر او چهل و هشت سال بود. او را هشت پسر ماند و هشت دختر، و از وى هشت هزار دینار ماند و هشت هزار درم ماند.
و از براى این او را خلیفه مثمن گفتندى. و فوت او روز پنجشنبه بود، نوزدهم ماه ربیع الاول سنه سبع و عشرین و مائتین بود. و الحمد على کل حال و على جمیع الاحوال.
به نقل از کتاب: طبقات ناصرى، مؤلف: ابو عمر عثمان بن محمد المنهاج سراج الجوزجانى (م بعد 658)، تحقیق: عبد الحى حبیبى قندهارى، تهران، دنیاى کتاب، چ اول، 1363ش.