تجلی قرآن در عصر علم:
غلاف آبی زمین
عبدالرؤوف مخلص هروی
استاد دانشکده شرعیات دانشگاه هرات افغانستان
تا از سوره «نازعات» بیرون نشده‌ایم، باز هم به سراغ آیات معجز علمی دیگری در این سوره می‌رویم، و این بار هم اگر چه نه در خود زمین، اما در پیرامون آن باقی می‌مانیم.
خدای عزّوجلّ در این سوره، داستان آفرینش زمین و آسمان را بیان می‌كند. آیه (30 ) از این سوره می‌گوید: زمین بعد از آنکه شب و روز در آن به وجود آمد، شكل تقریباً بیضویی را به خود گرفت.
[وَالأرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا (٣٠)
و پس از آن ، زمين را غلتاند و ( به شكل بيضي در آورد و ) گستراند .]
آیه (31 ) می‌گوید: بعد از آن مرحله بود كه نخست آب و سپس گیاهان در زمین آفریده شدند:
{أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَمَرْعَاهَا}
«از زمین آب و چراگاه‌های آن را بیرون آورد»
سپس بعد از این مرحله بود كه كوه‌ها ایجاد گردید، چه در آیه 32 می‌خوانیم:
{وَالْجِبَالَ أَرْسَاهَا}
«سپس كوه‌ها را استوار گردانید»
اكنون ببینیم كه نظر علم جدید در این باره چیست؟
در یك نگاه اجمالی ملاحظه می‌كنیم كه بررسیهای دانشمندان پس از سالها عین نتایجی را به همراه آورده كه قرآن كریم چهارده قردن قبل آن را مطرح نموده است. علم جدید می‌گوید كه زمین بعد از جدا شدن از اصل خود، سرد گردید و بخار آبی كه پیرامون آن به وجود آمده بود، كثافت و سنگینی بیشتری پیدا كرد تا آنكه سرانجام از آن بارانها و سیلابها پدیدار گردیدند. بارانها، سبزه‌ها و نباتات را پدید آوردند و سیلابهای ویرانگر نیز، وادیها و دره‌ها را ایجاد نمودند؛ عملیه‌یی كه خود منجر به پدید آمدن كوه‌ها گردید. در این تطوّر سنگهای زیادی نیز ذوب شدند كه تل‌ها و تپه‌ها را به وجود آوردند و سر انجام با پدید آمدن آب، زمینه پیدایش حیات در روی زمین مساعد گردید.
ملاحظه می‌كنیم كه اكتشافات علم در این زمینه، گام به گام در راستای مفاهیم قرآن به پیش می‌رود.
@ @ @
پیشینیان تصور می‌كردند كه آب فقط در چشمه‌سارها، جویبارها و نباتات موجود است و مواد سخت و جامد فاقد آب اند بناءً هرگز ممكن نیست كه این مواد محتوی آب باشند. ولی تجربیات آزمایشگاهی نشان داد كه در هر چیز، نسبت معینی از رطوبت موجود است كه این نسبت در سبزیجات و نباتات تا 95% و در مواد جامد و سخت تا حدود یك درصد در حال نوسان میباشد. اما آیا تجربیات آزمایشگاهی، همان تفسیر عینی آیه مباركه 74 سوره بقره و آیه 18 سوره مؤمنون نمی‌باشد؟
در آیه نخست می‌خوانیم:
{وَإِنَّ مِنْ الْحِجَارَةِ لَمَا یتَفَجَّرُ مِنْهُ الأَنْهَارُ وَإِنَّ مِنْهَا لَمَا یشَّقَّقُ فَیخْرُجُ مِنْهُ الْمَاءُ}
«و از برخی سنگ‌ها آب نهرها می‌جوشد و نیز از بعضی دیگر كه بشكافند آب بیرون می‌آید»
این آیه مباركه هزار و چهار صد سال قبل از تجربیات علمی بشر، اثبات كرده است كه در هر چیز و حتی در سنگ هم نسبت معینی از آب وجود دارد، چرا كه از نظر قرآن، خدای متعال آب را در همه زمین اسكان داده است. چنانکه در آیه 18 سوره مؤمنون می‌گوید:
{وَأَنزَلْنَا مِنْ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَسْكَنَّاهُ فِی الأَرْضِ وَإِنَّا عَلَى ذَهَابٍ بِهِ لَقَادِرُونَ}
«و ما برای زندگی شما آب را از آسمان به قدر معین به زمین نازل و (در اندرون زمین) مسكن دادیم و محققاً در نابودساختن آب هم تواناییم».
همانگونه كه از مفهوم آیه مباركه پیداست، این آب نازل گردانیده شده از آسمان، به نسبت و مقدار معینی میباشد.
@ @ @
از این امر که بگذریم، عملیه آماده‌سازی آب برای بهره‌گیری انسان و زنده‌جانهای دیگر از آب مطرح می‌شود، كه این عملیه نیز نظام دقیق و فرایند پیچیده‌یی را داراست. قرآن كریم در آیه 43 سوره نور می‌فرماید:
{أَلَمْ تَرَى أَنَّ اللَّهَ یزْجِی سَحَاباً ثُمَّ یؤَلِّفُ بَینَهُ ثُمَّ یجْعَلُهُ رُكَاماً فَتَرَى الْوَدْقَ یخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ وَینَزِّلُ مِنْ السَّمَاءِ مِنْ جِبَالٍ فِیهَا مِنْ بَرَدٍ}
«آیا ندیدی كه خداوند از هر طرف ابر را می‌راند تا به هم می‌پیوندند باز آنها را انبوه و متراكم می‌گرداند آنگاه می‌بینی كه قطرات باران از میان ابر فرو می‌ریزد و نیز از كوه‌های آسمان تگرگ فرو می‌باراند»
قرآن در این آیه مباركه و آیاتی دیگر، روش بهره‌گیری انسان و زنده‌جانهای دیگر را از آب، وابسته به جریان تبخیر دورانی آن به وسیله خورشید و سپس تشكیل آن به صورت كتله‌های ابری كوه مانند در طبقات جوی می‌داند؛ چه از آنجا كه آب دریاها و اقیانوس‌ها نمكین است و نوشیدن آن برای بسیاری از زنده‌جانها ـ كه نباتات هم در زمره آنها می‌باشند ـ مضرّ و بلكه مهلك تمام می‌شود و از سوی دیگر، اگر این آب از نمك عاری باشد، در اندك مدتی متعفّن و فاسد گردیده و با تعفّن و فساد خود، عرصه را بر امراض و آفات چنان فراخ می‌گرداند كه زمینه ادامه حیات در دریا و خشكه برچیده می‌شود، پس بنابراین خدای عزّوجلّ خورشید را مأموریت داده است تا این آبها را به مقدار معینی تبخیر نموده و در تصفیهخانه‌های طبقات بالای جو، یعنی در كتله‌های وسیع ابر جا به جا گرداند و باز در مواقع معین، آن را با كیفیتی شیرین و گوارا برای استفاده انسان، حیوان و نبات، مجدداً به زمین برگرداند. این ابرهای متراكمی كه آب از آنها فرود می‌آید، به گونهیی ارتفاع می‌گیرند كه در جه حرارت قاعده زیرین ابر با درجه حرارت در ارتفاع آن كاملاً متفاوت است و از آنجا كه هر چه بالاتر برویم، دمای هوا نیز پایین تر می‌آید، پس هر چه كتله ابر بالاتر برود، قطرات آب در آن نیز بیشتر تجمع می‌كند تا بدانجا كه كتله‌های تشكیل‌شده ابر در سطوح فوقانی جو، كاملاً شكل كوه‌ها را به خود می‌گیرند، كوه‌هایی كه قاعده آنها رو به زمین و قله آنها رو به آسمان است. و هر كس سوار طیاره شده و در ارتفاع بلندتر از ابرها پرواز كرده باشد، ابرها را به صورت كوه‌هایی عظیم مشاهده می‌نماید، به همین دلیل است كه تعبیر به كار گرفته شده برای این ابرها در آیه مباركه، یعنی تعبیر «كوه‌های آسمان» خود تعبیر معجزانه‌یی است.
خوب؛ اكنون در این نكته دقّت كنید كه بشر چه وقت به كشف عملیه تصفیه آب دریاها در ابرها قادر گردید و قرآن در چه عصری آن را با چنین دقّتی توصیف نمود؟ قطعاً پاسخ دادن به همین یك سؤال، هر شكاكی را به ایمان به این كتاب الهی واداشته و بر ایمان هر مؤمنی نیز می‌افزاید.
و امّا آیه 18 سوره مؤمنون حامل معجزه‌یی دیگری از معجزات علمی قرآن كریم نیز هست، و آن عبارت از طرح قاعده امكان «گریز آب از جو زمین» می باشد؛ چگونه؟ دقّت كنید:
ما می‌دانیم كه فرود آمدن قطرات باران به زمین به نیروی جاذبه زمین برمی‌گردد كه این نیرو، قوی تر از سرعت جزئیات آب برای فرار از كمربند جاذبه زمین است. تحقیقات علمی نشان می‌دهد كه سرعت لازمه برای فرار بخار آب از حوزه نیروی جاذبه زمین، 11 كیلومتر در ثانیه است. اما اگر به سیاره «زهره» برویم كه این سیاره اندكی كوچكتر از زمین میباشد، میبینیم كه سرعت لازمه برای فرار بخار آب از ساحه نیروی جاذبه زهره، در حدود 7 تا 10 كیلومتر در ثانیه، یعنی كمتر از سرعت لازمه فرار بخار آب از حوزه جاذبه زمین میباشد. به همین دلیل است كه میبینیم بخار آب موجود در جوّ پیرامونی زهره، كمتر از بخار آب موجود در جوّ پیرامونی زمین میباشد. و اگر باز كمی فراتر از آن به سیاره مریخ برویم كه از سیاره زهره كوچكتر است، میبینیم كه سرعت لازمه فوق‌الذكر به 5 كیلومتر در ثانیه تقلیل می‌یابد. هم از این رو غلاف آبی مریخ كمتر از غلاف آبی زهره است. و اما اگر باز از مریخ به عطارد برویم، مشاهده می‌كنیم كه نظر به كوچكی بیشتر حجم آنكه در كل به اندازه (1 بر 3) حصه زمین بیش نیست، سرعت لازمه برای فرار بخار آب از آن باز هم كمتر شده و به حدود 5/3 كیلومتر در ثانیه تقلیل می یابد. و همین مقدار سرعت در واقع سبب شده است تا تمام گازهای تشكیل‌دهنده بخار آب در پیرامون عطارد، از جو آن به خارج گریخته و در نتیجه عطارد را كاملاً از غلاف آبی بی‌بهره گردانند. بدیهی است كه وضع در همه سیارگان و كواكب كوچكتر از عطارد نیز به همین منوال است. بنابراین ممكن است كه اگر روزی سرعت گریز جزئیات آب از قوه جاذبه زمین بیشتر شود، آب از دورادور زمین نیز فرار نماید، و این همان حقیقتی است كه آیه مباركه 18 سوره مؤمنون به آن اشاره نموده است:
{وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَسْكَنَّاهُ فِی الْأَرْضِ وَإِنَّا عَلَى ذَهَابٍ بِهِ لَقَادِرُونَ} «و آب را به اندازه معین از آسمان نازل كردیم و سپس آن را در زمین اسكان دادیم، و محققاً كه بر بردن آب از «فضای» زمین نیز قادر و تواناییم»
ملاحظه نمودیم كه بر اساس تحقیقات علمی فوق الذكر، امكان گریز آب از جو زمین وجود دارد، كه این امر البته به مشیت پروردگار بزرگ وابسته میباشد.
به نقل از: تجلی قرآن در عصر علم (نگاهی تطبیقی به اعجاز علمی قرآن کریم در پرتو علوم جدید)، عبدالرؤوف مخلص هروی استاد دانشکده شرعیات دانشگاه هرات افغانستان
بازگشت به ابتدای
صفحه
بازگشت به نتایج قبل
چاپ
این مقاله
ارسال مقاله به دوستان
