قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

قرآن و گياهان به عدالت صحابه گواهي مي‌ دهند

دكتر نظمي خليل ابو العطا

در كار نويسندگي ما چنين پيش آمد كه از آيات معجزات قرآن كريم و گياه شناسي تفسير علمي آيه 29 سوره فتح تحت عنوان ( كزرع اخرج شطاه ) بيان كنيم. و امروزه ما با اعجاز ديگر در اين آيه و آغازي جديد بفضل خداوند متعال زندگي مي كنيم و آن گواهي گياهان زيبا بر اساس اقرار آيه قرآني شماره 29 سوره فتح براي ياران رسول اكرم (ص) ميباشد كه آنان (رضايت خداوند بر ايشان باد ) بعد از رسول الله(ص) تغيير جهت نداده ، بدعت آفرين نبوده ، بلكه هر كدام از آنان به تنهايي هر جا كه بوده اند نماينده معتمد حضرت رسول الله(ص) بوده اند و برنامه و رسالت رسول الله(ص) را دنبال كرده و ابلاغ نموده اند . قبل از اينكه اين معجزه علمي و گواهي گياهي قرآني را بشناسيم ، بر ما لازم است كه بدانيم: توليد و تكاثر گياهان بذري چگونه است؟ از نظر علمي ثابت شده است كه توليد و تكاثر گياهان بذري به دور روش اساسي صورت مي گيرد: 

روش اول: تكثير جنسي (بذري) 
و در اين روش اتحاد ياخته نرينه ( در نطفه بذر) همراه با آميخته ماده (تخمك) براي بدست آمدن گياه جديدي به پايان مي رسد كه تمام صفات و ويژگيهاي اصول (آباء) خود را از آنان به ارث مي‌برد. 

 

ويژگي هاي تكاثر جنسي و بذري
در اين نوع تكاثر (تكاثرجنسي و بذري) انتقال صفات ارثي و ژنتيكي قطعي نيست و از لحاظ محصول هيچ ضمانتي ندارد ، چون گاهي در صفات ارثي و ژنتكي گياه نوزاد تغيير ايجاد مي شود كه كاملاً گياه نوزاد با گياه مادر در صفات ظاهري و ژني متفاوت است . گياه جديد از گياه مادر جدا مي شود و بعد از ريخته شدن بذر و دانه ،رابطه اش نسبت به (گياه مادر) عادتاً قطع مي شود و تحت پوشش درخت مادر تا مدتي طولاني زندگي نمي كند و از آن حمايت نمي كند، و او را قوي نمي كند بلكه اگر در محيط پيرامون آن برويد مادر را ضعيف و سست مي كند و مدت طولاني مي‌خواهد تا گياهان جديد به بار بنشينند و ميوه بدهند. 

 

روش تكاثر دوم: تكاثر قلمه اي يا تكاثر غير بذري و جنسي
 و اين روشي است كه گياهان بذري با آن ، با بستن ، و شكوفه و پيوند كردن ، و ريشه , و ساقه ، و غيره تكثير مي شوند . 


خصائص تكثير قلمه اي و غيره
 در اين نوع تكثير و پرورش گياهان تازه اي توليد مي شود كه به طور كلي مشابه گياه مادر در تركيب ژنتيكي و مظهر خارجي هستند. 

گياهان جديد با شكوفه دادن سريع و ثمره دادن تنها در درختان بزرگ و كوچك براي ساخت هرمون شكوفه دهي و غنچه دادن در بافت گياه مادر و منتقل شدنش به گياهان تازه تشخيص داده مي شود . (موضوع هرمون، شكوفه زدن و اختلاف شب و روز را در كتاب ما «آيات معجزات از قرآن كريم و دنياي گياهان» ملاحظه كن)
گياه جديد (جوانه) با تقويت گياه مادر (اصل) و با حمايت آن از مادر ممتاز مي گردد. 
زماني كه كه گياه جديد به جا و مكان نو و جديد منتقل شود نسخه بدل برابر با اصل گياه مادر قرار مي گيرد . 


ضرب المثل معجزه قرآن مجيد
خداوند سبحانه و تعالي مثال علمي، نباتي – قرآني و خارق العاده را بيان مي دارد كه مدلل به دلايل علمي و قرآني است كه همانا ياران پيامبر(ص) دين را انتشار دادند ، و خود تغيير نخوردند و بدعت روا نداشتند ، و به عقب برنگشتند و مرتد نشدند و هر يكي از ايشان در رشد و توسعه ي علمي و عقيدتي و سلوكي با رسول خدا (ص) مشابه بودند و رسول الله (ص) را حمايت كرده و تقويت نمودند و ايشان دين را از وطن اصلي ايشان مكه مكرمه و مدينه منوره به نقاط دور انتشار دادند تا اينكه به اندلس و قسطنطنيه و بوسني و هرزگوين و ايران و تونس و شام و سودان و مصر و هرجاي ديگر ايشان و پيروان بزرگوار و نيكوي و شايسته ايشان رسيدند . 


خداوند متعال ميفرمايد:

[مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الإنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا (فتح/ ٢٩)]

«خداست كه پيغمبر خود را همراه با هدايت و دين راستين روانه كرد تا اين آيين را بر همه آيينها پيروز گرداند و كافي است الله به گواه بودن محمد فرستاده خداست و كسانيكه با او هستند در برابر كافران تند و سرسخت و نسبت به يكديگر مهربان و دلسوزند ايشان را در حال ركوع و سجود مي بيني آنان همواره فضل خداي را مي جويند و رضاي او را مي طلبند نشانه صلاح ايشان بر اثر صحبت در پيشاني هايشان نمايان است اين توصيف آنان در تورات است اما تعريف ايشان در انجيل چنين است كه مانند كشتزاري هستند كه جوانه هاي خود را بيرون زده و آنها را نيرو داده و سخت نموده و بر ساقه هاي خويش راست ايستاده باشند به گونه اي كه برزگران را به شگفت مي آورد تا كافران را به سبب آنان خشمگين كند . خداوند به كساني از ايشان كه ايمان بياورند و كارهاي شايسته بكنند آمرزش و پاداش بزرگي را وعده مي دهد.» 

 

مفسرين در معاني كلمات چنين مي فرمايند . 

اخرج شطاه: يعني : نهالهاي گوناگون در اطرافش، آنچه كه از زراعت بيرون آيد و از اطرافش پخش شود . 

فراخ النخل: پاجوشهاي درخت خرما و زراعت . 
ورق الزرع: برگ زراعت و كشت . درخت زمانيكه شاخ و فروعش را بيرون كند . 
فروع: قسمت بالاي يك چيز كه از اصل آن به وجود آمده . از درخت آنچه از دور و براصلش بيرون شود و به اطراف منشر شود . شاخه ها و برگها . 
راغب اصفهاني (رح) در كتاب مفردات الفاظ قرآن ميفرمايد: 
شطء الارض: فروخ الزرع: نهال و پاجوشهاي زراعت ، و آنچه كه از درخت بيرون شود و در اطرافش بالا بيايد . و جمع آن اشطاء است . 
فاستغلظ: يعني از باريكي كم كم درخت و تنومند و كلفت شد . 

فاستوي علي سوقه: يعني بر اصل و ساقه اش راست ايستادند . 

يعجب الزراع: شگفت زده مي كند دهقانان را به قوي بودنش و انبوهي و غلظتش منظر نيكويش ، جلب توجه آنان را بنمايد . مفسرين ميفرمايند: اين ضرب المثلي است كه خداوند سبحانه و تعالي براي صحابه رضوان الله عليهم بيان كرد ، كه در ابتداي اسلام اندك بودند ، سپس روز بروز بر تعدادشان افزوده شد سپس قوي و نيرومند شدند كه امرشان روز به روز ترقي مي كرد بگونه اي كه مردم را به تعجب انداختند و دشمنان خدا را به سبب آنان خشمگين كند. 

و همچنين گفته اند : در انجيل نوشته شده كه بزودي قومي مي آيند كه زراعت كاري كرده و گياهان را ميرويانند و از اينها قومي بيرون مي شود كه امر به معروف و نهي از منكر مي كنند و اين ضرب المثلي است كه خداوند متعال در ابتداي اسلام پيش از ترقي روز افزونش بيان داشته اند تا اينكه نيرومند و استوار شد زيرا آن حضرت (ص) به تنهايي بپاخواستند سپس خداوند متعال او را با كساني كه همراهش بودند تقويت فرمود. 

دكتر وهبه الزحيلي در ( التفسير المنير) در مورد آيه: 

(خداوند به كساني از ايشان كه ايمان بياورند و كارهاي شايسته بكنند وعده مي دهد ) ميفرمايد: منهم ( ايشان). منهم در اينجا براي بيان جنس است يعني صحابه و براي تبعيض نيست زيرا همه شان به اين صفات مذكوره متصف بودند. 

 

پس اي برادرم! آگاه باش به اين قول به خوبي توجه كن تا دچار اشتباه نشوي و نگوئي كه همه ي صحابه را در برنمي گيرد بلكه برخي اندك و انگشت شمارند خير بلكه كل ياران رسول الله (ص) را در برمي گيرد . 


تفسير علمي و معجز آيه: 

اين ضرب المثل معجزانه دنياي گياهان و زيست شناسي گياهي است كه خداوند متعال براي رسول خدا(ص) مثال زراعت و براي صحابه و ديگر متبعان آنان تا قيامت مثال و الذين معه زده است . 

پس رسول(ص) زرع و اصل است و يارانش شطء و آنچه كه از مدرسه ي آنان فارغ التحصيل مي شوند و خط و مشي آنان را تا قيام قيامت دنبال مي كنند و ميليونها شاگرد و برگ سبز ديگر گياه آنان را در بر مي گيرد نه اينكه افرادي كه از آنان به عنوان گياه خودرو و هرز ياد مي كنند (العياذبالله) 

و هنگاميكه به عالم نبات برمي گرديم مي بينيم كه اين ضرب المثل يك حقيقت علمي غير قابل انكار است . 

گياهان نسل دار در يك سال (يك شكوفه) مانند گندم و جو و برنج اينها اصل غذاي جهانيان از زمين مي باشند كه اول جوانه زده و سپس ساقه ي اولي اش يك و ضعيف و لاغر بيرون مي آيد سپس نه چندان دور از بندهاي ساقه هم سطح زمين جوانه و شكوفه زده و شاخه هاي فرعي خود را بيرون مي دهد ، و از اين طريق گياه ما در ويك ساقه داراني فروع متعددي افزون بر پنجاه تا مي شود و اين فروعها داراي خصائصي هستند كه قبلاً در تكثير قلمه اي و غير بذري ذكر كرديم منجمله: 

1-عدم تغيير صفات ارثي

2 – تقويت درخت مادر (اصل) و حمايتش

3- موجب اعجاب و تحسين كشاورزان مي شود . 

4-موجب خشم و ناراحتي حسودان و شايعه فراكنان مي شود همين روش در مورد درخت خرما (نخل) هم صادق است كه پاجوشهاي زيادي پيرامون آن رشد مي كند و اين بطور كلي همان چيزيست كه قرآن كريم توصيف كرده است . 
پس رسول خدا (ص) اصل (زراعت) و ياران و پيروانش فروع (جوانه ها) هستند. 

كشاورزان وقتي كه جوانه را مي بينند كه روئيده و دروبر اصل بيرون آمده خوشحال مي شوند و به يكديگر بشارت مي دهند و مطمئن مي شوند كه زراعتشان (اصل) ريشه هايش را در خاك وارد كرده و برگهايش را قوي كرده و بعد از مدتي جوانه را طوري مي يابند كه زمين را پوشانده و آن را با فرعهايي كه تماماً مشابهه با اصل هستند پر كرده و بعد از آن هزاران شكوفه و غنچه ظاهر مي شود كه هزاران ثمره و ريشه و دانه مي دهد . در بعضي از گياهان دانه ي واحد بيش از 5 هزار دانه ميدهد . (و خداوند مضاعف مي گرداند براي هر كس كه بخواهد و خداوند واسع و داناست) 
و بعضي جنسهاي نباتي ديگر از گياهان شكوفهاي وقتي كه كه برگهايش از ساقه هايش بيرون مي شود ساقه قطرش را قوي و افزايش ميدهد . همچنانكه اين گياهان چندين پاجوشهايي بيرون مي آورد كه درخت مادر را تقويت و كمك مي كند و صفات ارثي آن را بدون تغيير و تبديل و تحريف منتقل ميكند. 

و درخت موز ساقه اش از برگها مي باشند اين همان چيزيست كه گياه را تقويت و استوارش مي كند و از نابود شدن حمايتش مي كند و پاجوشهايش صفتهاي ارثي آن را منتقل مي كند . 

و اين همان مثل صحابه و مسلمانان پيرو نه بدعت گزار است علم و عمل و راه و روششان را از علم رسول خدا (ص) و سنتهاي علمي و قولي و روشهايش مي گيرند و مي رسانند آنرا به ديگران آنچنانكه حمل كردند آنرا از اصل بدون تغيير يا تحريف اينها عادل و قابل اعتمادند ، چنانكه علماء حديث در تعريف حديث صحيح ميفرمايند: 
در حديثي است كه سندش با رسول خدا(ص) بذريعه نقل شخصي عدل ، ضابط از مثل خود تا آخر متصل باشد و هيچگونه شذوذ و علت در آن نباشد. 

آنها منتقل كردند و منتقل مي كنند علم درست (دين را) به هر انساني يا جايي كه مي رسند به آن با عدالت و ضبط بدون شذوذ يا علت و هر يكي از ايشان تصوير واقعي و تمام نماي رسول خدا(ص) در محيط جديد و تازه بودند. 

و از جمله ي روش تكثير قلمه اي زراعت بافتها و سلولها هستند و دراين نوع تكثير گياهي بافت مرستيمي گياه گرفته مي شود و در يك محيط مغزي صنعتي كشت مي شود تا گياهان جديد تماماً مشابه مادر از آن توليد شود. يا گياه واحد توليد دهها هزار از گياهان جديد را مطابق با اصل را براي ما ممكن مي سازد و اين دلالت مي كند كه قرآن عجائبش پايان پذير نيست و از تكرار زياد كهنه نمي شود. و هر يكي از ما الان مي تواند انيكه جوانه اي باشد كه به نشر درست و بدون تغيير و تبديل علم دين از طريق شبكه جهاني اينترنت كه شبكه اي مهم عادل و ضابط و به دور از شذوذ و علت باشد بپردازد البته به نقل از مصدر و نقل صحيح و ذكر مصدر آن. 

بنابر اين مسئله افزايش و تكثير گياهان به روش غير بذري به عدالت صحابه رضوان الله عليهم و اتباع آنان از رسول الله (ص) و نقل دين آنچنانكه از رسول خدا(ص) فرا گرفته بودند گواهي مي دهد. 

چنانكه خداوند متعال ميفرمايد: تعريف ايشان در انجيل چنين است كه همانند كشتزاري هستند كه جوانه هاي خود را بيرون زده و آن را نيرو داده و سخت نموده و بر ساقه ي خويش راست ايستاده باشند به گونه اي كه دهقانان را به شگفت مي آورد تا كافران را به سبب آنان خشمگين كند. (فتح 29)


صحابه، شاخه ها و برگهاي آنند

اگر معتقد باشيم كه شطء همان جوانه اي است كه برگياهايي دوربر خود دارد ، و به گياهان و درختاني مثل توت ، انجير ، و سيب زميني و گلابي برمي خوريم مي بينيم كه از شكوفه هاي جانبي آن غنچه ها و شاخه هاي برگ مانند ي مي رويد: در صورتي كه درخت يك اصل بوده و شامل هزاران غنچه و شكوفه است كه همگي حامل صفات ژنتيكي و ظاهري درخت مادر هستند. 

بدون فرع و شاخه ها گياه قوي نمي شود و شكوفه و ثمره و توليدش كم مي شود. 

همچنين رسول (ص) اصل و صحابه و آناني كه از ايشان پيروي كردند فروع و شاخه هايي هستند كه رسالت رسول الله(ص) را به دوربر و محيط و اطرافي كه با گياه است حمل كردند و هنگاميكه به زراعت هر فرعي از آن در جاي جديد براي تكثير از طريق قلم و نهال اقدام مي كنيم: كار هر يكي از آنها همان كار اصل است و اين گواهي معجز علمي قرآن است آشكار مي كند كه صحابه از رسول خدا(ص) متفرع شدند ، تغيير جهت و مشرب نداده و به او پشت نكردند ، و پيرويشان تا روز قيامت بدون تغيير يا تبديل مثل آنها است. 


اهميت فرعها و شاخه ها

(فرعها و شاخه ها): همان چيزي هستند كه اصل را تقويت مي كنند. 
( فرعها و شاخه ها) همان چيزي هستند كه شكوفه ها و ثمره ها را به بار مي آورد. 
( فرعها و شاخه ها) همان چيزي هستند كه دور و اطراف گياه سايه مي افكند 
(فرعها و شاخه ها) كه در تكثير گياهان و درختان از آن ها استفاده مي شود.
صحابه مانند برگهاي گياه هستند: 
زمانيكه مراد از شطء اوراق باشد چنانكه بعضي از مفسرين ميگويند پس اوراق: 
1 – راز بقاي زندگي گياه اند. 
2 – توليد كننده ي غذاي درخت اند.
3 – مقوي و حامي درخت اند. 


و برگ گياهی

بزرگترين نيروي كنترل نيروي خورشيدي بر زمين است. 
محيط را از دي اكسيد كربن پاك كرده و اكسيژن توليد مي كند. 

درجه حرارت زمين را براي زندگي مخلوقات زنده بر آن به خوبي تنظيم مي كند. 
هوا را صاف نگه مي دارد و آنرا كثيف نمي كند. 

و برگها سبب مهم شكوفه دادن و ثمره دادن درختان و زندگي هستند. 
و همچنين ياران رسول خدا(ص) برگها و شاخه ها هستند و رسول(ص) اصل و ريشه است. 
براي چه گياه همانند زراعت است؟! 

خداوند سبحانه و تعالي ضرب المثل گياه را براي رسول الله (ص) زدند زيرا گياه راز زندگي در روي زمين است.وهرگاه گياه نباشد غذا هم نيست و نيرو و قدرت هم از بين مي رود و بهره برداري از آب زمينها هم از دست مي رود . و زندگي از روي زمين بر داشته مي شود . 
زندگي بر روي زمين بدون گياه نيست .

ودر حقيقت بدون رسول خدا (ص) و يارانش و آناني كه با نيكويي تا قيامت از ايشان پيروي مي كنند در زمين زندگي ممكن نيست . 

گياه نيرويش را از بالايش مي گيرد گياه است كه زمين را به آسمان و فضاء و محيط و دور و اطراف آن ربط مي دهد . 
ورسول (ص) رسالتش را از آسشمان گرفته ، و زمين با آسمان و اطرافش ربط و نسبت دارد . وگياه نيرو را بر روي زمين ثابت و استوار مي كند و آنرا نيروي نوري خورشيدي كه غير قابل استفاده است و تبديل به نيرو شيميايي قابل استفاده براي موجودات زنده مي كند چنانكه دي اكسيد كربن فضا را تثبيت مي كند . ورسول خدا (ص) وحي (نور خدا را) بر روي زمين استحكام بخشيد ودر توان و اختيار انسان قرار داده است . 
گياه در آيه به اهميت اسلام و رسول خدا (ص) و اصحابش و تابعين ايشان تا روز قيامت براي زندگي سالم و محيط سالم زميني گواهي مي دهد . 


رسول الله (ص) و گياه 

زندگي انسان و زندگي ابدان و نفسها و دلها و عقلها با حضرت محمد مصطفي صلي الله عليه وسلم است . گياه زمين را به چيزهاي اساسي جانداران و نيازهاي اوليه شان كمك مي كند و رسول (ص) زمين را به آنچه كه انسان بر آن زنده است فرا مي خواند . 

(اي مومنان !به نداي خداوند و پيامبر كه شما را به پيامي حيات بخش فرا مي خواند ، لبيك اجابت بگوييد (

 

ضرب المثل معجز 

اين ضرب المثل معجز قرآني است براي كساني كه آنرا بفهمد  ودر آن تدبر كند و آنرا فرا بگيرد و تحليل علمي ،عقلي شرعي و صحيح كند بگونه اي كه عدالت صحابه و اهميتشان در نشر و حمايت آنان از رسول خدا (ص) و اسلام را بداند و اين آنچيزي است كه آيات قرآني آنرا تاييد مي كند :
خداوند متعال در مورد صحابه ميفرمايند : 

و كساني كه ايمان آورده و هجرت كرده ودر راه الله جهاد نمودند و كساني كه پناه داده و نصرت كرده اند ، آنان همان مومنان واقعي اند . 74 :انفال .

وخداوند متعال در مورد صحابه و تابعين آنها ميفرمايد :

و مهاجرين و انصاريكه سابق و اول اند و كساني كه از ايشان بخوبي (با صداقت و اخلاص )پيروي كردند الله از همه آنها راضي است و آنها از الله راضي اند و خداوند براي ايشان باغهاي تهيه كرده است كه زير آنها نهرهاي (زياد و گوناگون ) جاري است . هميشه و ابد در آن مي مانند . همان است پيروزي بزرگ 100 –توبه . پس به ياران رسول الله (ص) ارج نهاده و به پيروي آنان كمر همت بسته ، و از نقد و خرده گيري آنان پرهيز نماييم . 

والسلام  

  مصدر :بحثهاي دكتر نظمي خليل ابو العطا 
پژوهشگر در اعجاز گياهي و استاد زيست شناسي گياهي ، و مدير مركز خدمات فني و تكنيكي ابن نفيس كشور بحرين . 

  

  
 www.sunnionline.ir