قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

حزب التحرير و انديشه هاي آن  

پاسخ اين سؤال براساس آنچه در فرهنگ ساده ي اديان و مذاهب معاصر بيان شده چنين مي باشد: 

تعريف:

حزب التحرير حزبي سياسي و اسلامي است که هدف اصلي آن تاکيد بر لزوم بازگرداندن خلافت اسلامي مي باشد. اين هدف گذاري انديشه ي اساسي تغيير در اين مکتب مي باشد که اجتهادات شرعي بسياري را صادر نموده است که مورد انتقاد جمهور علماي مسلمين قرارگرفته است.

پايه گذاري حزب و شخصيت هاي برجسته ي آن:

- مؤسس آن شيخ تقي الدين نبهاني (1909 - 1979م) فلسطيني، متولد روستاي اجزم در شهر حيفا بود. وي آموزش هاي اوليه ي خود را در روستايش پشت سر نهاد سپس به دانشگاه الأزهر مصر رفت و تحصيلات خويش را در قاهره به پايان برد و آنگاه بازگشت و به عنوان مدرس و سپس قاضي در يکي از شهرهاي فلسطين دست به کار نمود.

- به دنبال بلاياي سال 1948م به همراه خانواده زادگاهش را به قصد بيروت ترک کرد. 

- پس از آن به عنوان عضو دادگاه استيناف شرعي در بيت المقدس منصوب شد. بعد از آن هم به عنوان استاد دانشگاه اسلامي در عمان مشغول به کار شد.

- در سال 1952م حزبش را پايه نهاد و به رياست آن پرداخت و كتاب ها و نشرياتي را منتشرساخت که از جمله سرچشمه هاي اصلي فرهنگي حزب به شمار مي آيند. او مدتي بين کشورهاي اردن و سوريه و لبنان در رفت و آمد بود تا آن که در بيروت وفات کرد، و همانجا دفن شد.

- شناسايي مكان زندگي شخصيت هاي کليدي و بارز حزب بسيار سخت است، به دليل تدابير شديد امنيتي که در اين حزب به عمل مي آيد. 
- بعد از وفات نبهاني، رياست حزب را عبدالقديم زلوم به عهده گرفت که متولد شهر الخليل در فلسطين و صاحب كتاب "هكذا هُدمت الخلافة" بود.

- بر اساس طلب اين اشخاص: علي فخر الدين - طلال البساط - مصطفى صالح - مصطفى النحاس - منصور حيدر، شاخه اي از حزب درتاريخ 19/10/1378هـ قمري در لبنان تأسيس گرديد.

- شيخ احمد داعور: او مسئوليت شاخه ي حزب در اردن را به عهده داشت. در سال 1969 و به دنبال اقدام حزب براي به دست گرفتن قدرت در آن جا دستگير شد و حکم اعدام عليه او صادر گرديد که بعداً اين حکم لغو شد.

- در ماه آگوست 1984م از احضار سي و دو نفر از منتسبين به حزب تحرير به دادگاه مصر خبر داده شد و اعلام گرديد که رؤسايي که به آنان اتهام فعاليت جهت براندازي نظام زده شده افراد زير هستند:
- عبدالغني جابر سليمان "مهندس" - صلاح الدين محمد حسن "دكتراي شيمي" هر دو ساکن شهر نمسا، - - كمال ابولحيه "دكتراي الكترونيک" اهل فلسطين و ساکن آلمان فدرال و - علاءالدين عبدالوهاب حجاج دانشجوي دانشگاه قاهره.
- عبدالرحمن مالكي: داراي مليت سوريه اي و از شخصيت هاي رئيسي در حزب و صاحب كتاب "العقوبات".

انديشه ها و اعتقادات حزب:

- دعوت اين حزب به خاطر داشتن انديشه ي اهل سنت و جماعت از گستره ي احزاب و جماعات اسلامي خارج نمي شود. 

- هدف اين حزب بازگرداندن حيات و زندگاني اسلامي ابتدا در سرزمين هاي عربي و سپس در ساير کشورهاي اسلامي و گستراندن آن در ديگر کشورها بوسيله ي امت اسلامي و از طريق برپايي حکومت اسلامي مي باشد.

- مشخصه ي اصلي اين حزب که بدان شناخته مي شود همان تمرکز بسيار زياد بر جنبه هاي فرهنگي و تکيه نمودن بر آن در راستاي پديد آوردن هويت اسلامي و ايجاد يک امت اسلامي مي باشد. همچنين اين حزب به شدت بر پرورش بعد فرهنگي در بين اعضاي خويش تاکيد دارد.

- تمرکز اين حزب بر بازگرداندن اعتماد به دين اسلام از طريق فعاليت هاي فرهنگي از يک جنبه و فعاليت هاي سياسي از جنبه اي ديگر مي باشد. 

1 – فعاليت هاي فرهنگي: "تربيت جمعي مليون ها انسان، براساس فرهنگ و تربيت اسلامي اين فعاليت صورت مي پذيرد و حزب را وامي دارد تا در پيشاپيش ملت ها قدم برداشته و رسيدگي و پاسخگويي به مجادلات و پرسش ها و شکايات آنان و پشتيباني از آن ها را به عهده گيرد تا آنان را با اسلام پيوند دوباره دهد."

2 – فعاليت هاي سياسي: "انجام اين فعاليت با آگاهي از وقايع و گوش به زنگ حوادث و پيشامدها بودن و بيان نمودن صحت و راستي انديشه ها و احکام اسلامي در خلال آن رويدادها صورت گرفته و اعتماد توده هاي مردم را به آن جلب مي کند." 

- اين حزب شيوه ي وصول به تحقق اين اهداف را از اين منظر مي بيند که هر اجتماعي از مردم در بين دو ديوار ضخيم زندگي به سر مي برند: ديوار عقيده و تفکر و ديوار عادات و شيوه هاي زندگي مردم که ارتباطات ميان آنان را سامان مي بخشد. بنابراين اگر قرار باشد جامعه اي را از طريق خود اعضايش متحول ساخت بايد که اين هجوم را بر همين ديوار بيروني (يعني حمله بر انديشه ها و افکار) که منجر به جدال انديشه ها مي گردد متمرکز سازد. اين تضارب آراء وجدال انديشه ها و افکار نيز موجب بروز انقلاب فكري و سپس انقلاب سياسي مي گردد.

- حزب مذکور مراحل مختلف عمليات ايجاد تغيير و تحول را مطابق روال زير به سه مرحله تقسيم بندي مي کند:

- مرحله ي نخست: زورآزمايي فكري، که از طريق تعاليم و پرورش هاي ارائه شده توسط حزب شکل مي گيرد.

- مرحله ي دوم: انقلاب فكري، بواسطه ي کنش هاي بين حزب و جامعه ي موردنظر از طريق فعاليت هاي فرهنگي و سياسي صورت مي پذيرد.

- مرحله ي سوم: به دست گرفتن کامل حکومت، از طريق اراده ي امت.

- به نظر آنان در مرحله ي سوم حتماً بايد از رئيس دولت، جمعيت، بزرگ قبيله، سفير يا کسي مانند آن درخواست کمک نمود.

- در ابتدا اين حزب براي در دست گرفتن فدرت توسط خويش بازه ي زماني سيزده سال از آغاز تاسيس حزب را تعيين کرده بود و بعد با توجه به شرايط و تنگناهاي مختلف آن را تا يک دوره ي سي ساله تمديد نمود ولي با گذشت هر دو مهلت تعيين شده هنوز به اين هدف دست نيافته است.

- حزب از پرداختن به امور روحي و دروني غافل مانده و به آن با يک ديدگاه عقلگرايانه نگاه کرده و عقيده دارد: "در درون انسان اميال روحاني و آرزوهاي جسمي وجود نداشته و هرچه هست نيازها و غرايزي است که بايد سير شود."، و نيز مي گويد: "زماني که اين نيازهاي بدني و غرايز موجود از طريق دستورات الهي سير و اشباع گردد، روح را اشباع مي کند و چنانچه بدون قاعده و دستور يا با دستوري جز دستور الهي به آن نيازها رسيدگي شود تنها يک اشباع و سيري مادي و بدني بوده و به تباهي و شقاوت انسان مي انجامد."

- به عقيده ي شيخ تقي الدين مشکلاتي که در راه برپايي حکومت اسلامي بروز مي کنند از قرار زير مي باشند:

1 - وجود انديشه ها و افكار غير اسلامي و هجوم آن ها بر جهان اسلام.

2 - وجود برنامه هاي آموزشي مبتني بر آموزه هايي که استعمارگران بنانهاده اند.

3 – تداوم تطبيق برنامه هاي آموزشي با برنامه هايي که استعمار بنا نموده و اجراي آن به شيوه ي دلخواه آنان. 

4 – بزرگ نمايي درباره ي برخي علوم فرهنگي و شماردن آن ها در زمره ي علوم و دانش هاي جهاني.

5 – وجود جوامعي در جهان اسلام که زندگي آنان غير اسلامي است.

6 – وجود شکاف بسيار ميان مسلمانان و حكومت اسلامي، بويژه در خصوص سياست مملکت داري و سياست هاي اقتصادي، به طوريکه شکاف موجود باعث مي شود که مسلمانان تصوير ضعيف و نادرستي را از زندگي اسلامي داشته باشند.

7 - وجود حكومت هايي در سرزمين هاي اسلامي که براساس دموکراسي بنا شده و نظام سرمايه را بر مردم تحميل مي کنند. 

8 - رأي عموم مردم از احساسات ملي گرايانه، قوم گرايانه و سوسياليستي ناشي مي گردد. 

- اين حزب اعضاي منتسب به خود را از داشتن اعتقاد به عذاب قبر و ظهور مسيح دجال منع کرده و به نظر آن ها کسي که به اين مسائل اعتقاد داشته باشد مرتکب گناه شده است.

- به عقيده ي بزرگان حزب بايد از وارد شدن به حيطه ي امر به معروف و نهي از منكر خودداري کرد، زيرا هنوز مراحلي از کارها و فعاليت ها براي رسيدن به آن مانده است و گذشته از آن امر به معروف و نهي از منکر جزو وظايف حکومت اسلامي است وقتي که برپا شود.

- حزب داراي قانون اساسي است که از 187 ماده تشکيل شده که براي حکومت اسلامي موردنظر آماده سازي مي کند. قانون مذکور شرح کاملاً مفصلي نيز دارد.

اين کار تنها يک حرکت فکري بدور از واقعيت هاي موجود مي باشد.

علاوه بر اين آگاهان برخي اشکالات را در مورد اين حزب عنوان نموده اند، از جمله:

اولاً: مسائل مربوط به دعوت حزب:

- تمركز بر جنبه هاي فكري و سياسي و ناديده گرفتن جنبه هاي پرورشي و روحي.

- سرگرم شدن افراد حزب به مجادله و کشمکش با تمام ديدگاه هاي اسلامي ديگر.

- دادن اهميت بيش از اندازه به عقلانيت در پايه ريزي شخصيت فردي و در جنبه هاي اعتقادي. 

- اتکاي حزب بر عوامل خارجي در دست يابي به قدرت، با درخواست کمک از آنان که گاه به تنش هاي ناخواسته اي نيز مي انجامد. 

- دست بازکشيدن از امر به معروف و نهي از منكر در حال حاضر. 

- کسي که انديشه هاي حزب را بخواند، تصور مي کند که نخستين اولويت حزب رسيدن به حکومت مي باشد. 

- محدوديت در اهداف و اکتفا نمودن به برخي از اهداف و برنامه هاي اسلامي و دست کشيدن از برخي ديگر. 

- تصور آنکه مرحله ي فرهنگي آن ها را به مرحله ي کنش و واکنش و به دست گرفتن قدرت مي رساند. البته اين موضوع مخالف سنت خداوندي در آزمون دعوت هاي ديني و مخالف اين واقعيت است که دعوت هاي راستين مملو از انواع دردها و محنت ها مي باشد. 

- دشمني با همه ي جمعيت ها و سازمان هايي که بر سر راه شان باشد و درگير شدن با آن ها با انواع حملات و تحمل زندان و حبس هاي هميشگي و پيوسته. شايد عملکرد سري و قصد آن ها براي رسيدن به قدرت باعث پديد آمدن ترس و واهمه در دستگاه هاي دولتي شده و منجر به برخورد به دور از نرمي و ملايمت با آنان شده باشد.

ثانياً: مسائل فقهي:

- حزب دست به صدور فتاوى و احكام فقهي عجيب و غريب درباره ي فقه و فهم اسلامي زده و پيروانش را به پذيرش اين احکام و فعاليت در جهت نشر و تبليغ آن ها وامي دارد، از جمله ي اين احکام:

- مباح دانستن تماشاي تصاوير عريان. 

- مباح شمردن بوسيدن زنان بيگانه چه با شهوت و چه بدون شهوت و نيز دست دادن با آنان.

- جايز شمردن اينکه زنان باروكه يا شلوار بپوشند و اينکه چنانچه از دستور شوهرشان کنار گذاشتن چنين پوششي سرباز زنند نشوز نکرده اند. 

- جايز دانستن پرداخت جزيه از سوي يک دولت مسلمان به يک دولت كافر.

- جايز شمردن شرکت در جنگ زير پرچم شخصي که دست نشانده و مجري برنامه هاي يک دولت کافر است، ماداميکه جنگ با کفار باشد. 

- ساقط شمردن نماز بر فضانورد مسلمان.

- عقيده به ساقط شدن نماز و روزه از کسي که در دو قطب شمال و جنوب زندگي مي کند. 

- قائل بودن به حبس ده سال براي کسي که با محارم ابدي اش ازدواج نمايد. 

- قائل بودن کانال هاي آبي از جمله کانال سويس گذرگاه هاي عمومي بوده نمي توان از عبور هيچ کارواني ممانعت نمود.

- قائل بودن به جواز سوار شدن به وسائل نقليه (مانند کشتي ها و هواپيماها) که تحت تملک شرکت هاي خارجي باشد حتي اگر استفاده از آن ها تحريم شده باشند، چنانچه آن ها تحت تملک شرکت هايي باشند که صاحبان آن مسلمان هستند، چرا که طرف دوم به نظر وي شايستگي بستن قرارداد را ندارد.

ريشه هاي فكري و عقيدتي حزب:

- مؤسس حزب داراي افكار قوم گرايانه بود؛ چنانچه در سال 1950م كتابي را تحت عنوان "رسالة العرب" منتشر ساخت و در آن اولويت هاي برپايي دولت اسلامي را به ترتيب در سرزمين هاي عربي و سپس در سرزمين هاي اسلامي بيان نمود.

- نبهاني در سرآغاز کار خويش با اخوان المسلمين در اردن مرتبط بود، در ديدارهاي خويش در سخنراني ها آنان شرکت مي جست و دعوت آنان و مؤسس آن يعني شيخ حسن البنا را مي ستود. لكن پس از مدتي برپايي و حرکت حزب خويش را به صورت مستقل هم از لحاظ تاسيس و هم از لحاظ تشابه با اخوان اعلام کرد.

- بسياري از او خواستند تا از اين عملکرد و دعوت تازه دست بکشد، از جمله استاد سيد قطب هنگام ديدار از قدس در سال 1953م، وي گفتگو و مجادلات زيادي با او داشته و وي را به حرکت متحد و تلاش يکپارچه دعوت نمود ولي وي بر موضع خويش پافشاري مي کرد و آنگاه بود که سيد قطب جمله ي مشهور خويش را بيان نمود که: "آن ها را به حال خود وانهيد که آنان جايي به خط پايان مي رسند که اخوان المسلمين کار خود را شروع کرده است."

گسترش و اماکني که حزب در آن نفوذ مي کند:

- حزب تحرير فعاليت هايش را در ابتدا در اردن، سوريه و لبنان متمرکز ساخت و سپس آن را در سرزمين هاي مختلف اسلامي گسترانيد و به تازگي فعاليت آن به اروپا و خصوصاً به کشور اتريش و آلمان نيز رسيده است. 

- اين حزب يک نشريه ي هفتگي را نيز به نام "الحضارة" در بيروت منتشر مي سازد. 

- حزب نواحي را که در آن کار مي کنند "ولايات" نام مي برند و در هر ولايتي يک هيئت خاص به نام "لجنة الولاية" کار را بر عهده دارد و از (3-10) عضو تشکيل مي شود.

- هيئت هاي ولايات تحت سرپرستي مجلس فرماندهي پنهاني است.

ترجمه: مسعود
منبع: سايت نواراسلام
IslamTape.Com