قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

 چگونه رمضان را غنيمت بشماريم؟ 


برادر و خواهر مسلمان
رمضاني ديگر از راه مي رسد، ماهي كه به خاطر خصوصيات و ويژگيهاي خاص خود بر همه ماههاي سال برتري دارد:
- ماه روزه است كه رمز بندگي و اخلاص است.
- ماه تقوي است كه راه سعادت و خوشبختي است.
- ماه صبر و شكيبايي در عبادت و ترك گناه است كه شيريني و لذت ايمان را به بار مي آورد.
- ماه توبه و استغفار است كه رحمت بي كران الهي را بر بندگانش باز و موجبات غفران و بخشش را فراهم مي سازد.
- ماه قيام و شب زنده داري و راز و نياز با حق تعالي است و جلوه و شكوه بندگي و فقر در بارگاه احديتش را در زيباترين صورتش به نمايش مي گذارد؛ آن زماني كه بنده مقصر و گنهكار در اوج بندگي لب به اعتراف مي گشايد و توبه خود را اعلام و احساس شرمساري و طلب عفو و بخشش و توفيق هدايت و عبادت و استقامت مي نمايد.
- ماه صدقات و انفاق در راه خداست كه هر توانمندي مي تواند با بذل مالش در راه خدا نفس خويش را تزكيه و اخلاق و رفتارش را تهذيب نمايد و از نعمتي كه خداوند بر او ارزاني داشته توشه اي براي آخرتش بياندوزد.
- ماه خودداري از حلال و مباح در راه رضاي خداست تا مسلمان بتواند خود را در جهات ترك گناهان و عادات زشت و ناپسند تربيت كند.
- ماه جهاد و مبارزه با هر نوع دشمن و بت دروني و بيروني است كه اخلاص دين و صفاي قلب و تسليم اندام در بارگاه احديت را نويد مي دهد.
- و بالاخره ماهي است كه با عيد فطر يا جشن شادي شادي عبادت خاتمه مي يابد و آن حضور مسلمانان در مصلاي بزرگي است كه با او ده ها و صدها و شايد هزاران مسلمان ديگر شاهد اين نيايش گروهي و سپاس همگاني به بارگاه حق تعالي باشند.
ضمن تبريك اين ايام ميمون و فرخنده، حال كه دانستيم رمضان از چه خصوصياتي برخوردار است كه او را بر ساير ماه هاي سال برتري بخشيده بهتر است با يك برنامه ريزي درست به استقبال آن برويم تا بتوانيم رمضان را بهتر پاس بداريم و ايام و لحظات گرانبهاي آن را بيشتر قدر بگذاريم و فرصت طلايي عبادت را در آن غنيمت بشماريم.
سه توصيه مهم:

1- اخلاص:
اخلاص يا همان «خدايي انجام دادن عبادت» را مي بايست خيلي خوب به ياد داشت تا خداي ناكرده عبادتهايمان به خاطر ريا و خودنمايي و كسب شهرت دنيا پايمال نشود كه خداوند متعال مي فرمايد: { و ما أمروا إلا ليعبدوا الله مخلصين له الدين } البينة/5
يعني: « و دستور داده نشدند مگر اينكه عبادت كنند خداي را با اخلاص در تمامي دين» يعني اينكه تمامي عبادتها فقط براي خداوند تعالي انجام شود.
و نيز مي فرمايد: { و لو أشركوا لحبط عنهم ما كانوا يعملون } انعام/88
يعني: « و اگر شرك ورزند البته باطل مي شد آنچه انجام داده بودند »
پس نيت خود را در اين عبادت بسيار ارزشمند اسلامي همانند ساير عبادتها براي خداي عزوجل خالص گردانيد، باشد كه به رضاي حق تعالي نائل گشته و از اجر بيكران بهره مند گرديد كه در حديث قدسي شريف آمده است:
« كل عمل ابن آدم له إلا الصيام فإنه لي و أنا أجزي به » يعني: « همه كارهاي بني آدم براي اوست مگر روزه كه خاص من است و من پاداش آن را خواهم داد.»

2- توبه:
كه همان «احساس به ندامت و دست كشيدن از گناه و تصميم به عدم بازگشت به آن» است، را بار ديگر در اين روزهاي مبارك تجديد كنيم زيرا عبادت عمراه با گناه لذت بندگي را ندارد و لذا صاحبش خود خسته و ملول مي شود و نمي تواند راه عبادت را ادامه دهد و آنوقت است كه احساس مي كند عبادتش خشك و بي روح است. حال آنكه او اسباب استفاده از عبادت كه همان صفاي قلب و پاك كردن آن از هر نوع مهر و علاقه به گناه است، را مهيا نكرده است.
بياد داشته باشيم كه هر چه گنهكار باشيم باز هم در رحمت الهي باز است و هرگز نبايد نوميد شد كه نوميدي خود گناه ديگري است. بلكه بياد داشته باشيم كه حق تعالي توبه كنندگان را مي پذيرد و آنها را دوست دارد.

3- اراده و عزم راسخ )استقامت در دين( :
بياد داشته باشيم كه ماه رمضان 29 الي 30 روز بيشتر نيست كه اگر سپري شد ديگر فرصت آن همه عبادت و اجر و فضيلت از دست رفته است پس خوب است كه از اولين روز آن، خود را براي مشاركت در تمامي عبادات آماده كنيم و يقين داشته باشيم كه هرگز از انجام عبادتي پشيمان نخواهيم شد بلكه برعكس احساس خواهيم كرد كه كاش مي توانستيم بهتر و بيشتر انجام دهيم. خداوند مي فرمايد:
} و الذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا و إن الله لمع المحسنين } العنكبوت/69
يعني: «و كساني كه در راه ما به جهاد برخاستند البته آنان را به راهمان هدايتشان خواهيم كرد و براستي كه خداوند با نيكوكاران است.»

توصيه هاي رمضاني:
1- صرف سحري در وقت سحر، چرا كه مسلمان نه تنها به ظاهر مساله مي نگرد بلكه روح و اثر آنرا نيز مد نظر قرار مي دهد و سحر وقت فضيلت است و بلند شدن به قصد سحري خوردن خود فضيلتي است كه نبايد آنرا فراموش كرد.

2- شركت در نمازهاي جماعت پنجگانه بخصوص نماز صبح و عصر را فراموش نكنيم كه مواظبت بر آن نشانه ايمان و سبب استقامت در دين و اثر محبت خدا و رسول است.

3- تلاوت حداقل 10 صفحه از قرآن كريم بعد از نماز صبح كه تلاوت هر حرف از قرآن به ده برابر اجر دارد. و بخاطر بسپاريم كه اين ماه، ماه قرآن است و هر چه بيشتر به قرآن رو آوريم خود را به قرآن نزديكتر نموده ايم. سعي كنيم همانند سلف صالحمان (گذشتگان نيكوكارمان) بيشتر عبادتمان در اين ماه تلاوت قرآن باشد.

4- افطاري دادن به روزه داران خود فضيلتي است كه پيامبر سلام بدان تشويق نموده و همانند اجر آن روزه دار را درارا مي باشدو باعث مغفرت گناهان و نجات از آتش دوزخ است و نيز نشانه مهر و محبت اسلامي است و باعث ازدياد روابط برادري خواهد شد.

5- انضباط و اخلاق اسلامي را در رمضان و بخصوص در حالت روزه بيشتر رعايت كنيم. به موقع و بانشاط در محل كارمان حاضر شويم و با توجه به روح معنويت روزه از كم حوصلگي و پرخاش كردن به ديگران جدا دوري كنيم، تا خداي ناكرده دانسته يا ندانسته بخاطر روزه مان بر آنان نباليم بلكه برعكس اگر تا آنروز بداخلاق و بي حوصله بوديم، سعي كنيم همانطور كه بر گرسنگي و تشنگي صبر مي كنيم بر ترك اخلاق ناپسند و عادات زشت همانند دروغ، غيبت، نگاه به نامحرم، گوش دادن به آهنگ مبتذل و گناهان ديگر نيز صبر كنيم و به تربيت نفس خويش بپردازيم و بدانيم كه مي بايست تمامي انداممان روزه باشد.

6- سعي كنيم قبل از افطار نيم ساعتي را به تلاوت قرآن و مناجات اختصاص دهيم و اين وقت بافضيلت را نمي بايست با مشغول شدن به سفره افطار هدر داد. رسول الله صلي الله عليه و سلم مي فرمايد: سه گروهند كه دعايشان مستجاب است... يكي از آنها روزه دار است هنگام افطارش.

7- افطار به موقع و عدم تاخير بدون عذر، چرا كه از سنت پيامبر اسلام افطار نمودن در اولين وقت دخول مغرب است.

8- شروع افطار با دعاي: (بسم الله، اللهم لك صمت و بك آمنت و علي رزقك افطرت()
]همچنين دعاي «ذهب الظمأ‌ و ابتلت العروق و ثبت الجر إنشاألله» نيز در سنت وارد شده است[

9- سنت است روزه دار با رطب يا خرما و يا با آب شروع به افطار كند.

10- از پرخوري پرهيز شود كه خود سرچشمه همه بيماريها و منافي حكمت و فايده روزه است.

11- از اسراف و تبذير و ريخت و پاش كردن غذاها جدا خودداري شود كه خود گناه بزرگي است و شايسته روزه دار نيست.

12- سعي كنيم حتي الامكان در نماز تراويح شركت كنيم در غير اينصورت به قيام شب بپردازيم تا شامل فرموده رسول خدا شويم كه مي فرمايد: «كسي كه رمضان را با ايمان به خدا و براي كسب اجر، نماز شب به پا داشت گناهان ماقبل او بخشيده مي شود.»

14- سعي كنيم در ماه رمضان از مجالس لغو و لعب دوري كنيم و اوقات گرانبهاي اين ماه مبارك را در بازي و سرگرميهاي بيهوده يا خداي ناكرده در گناه و معصيت از دست ندهيمبلكه با تشكيل جلسه اي قرآني به تحسين قرائت خود بپردازيم يا از عالمي دعوت كنيم تا برايمان قرآن را تفسير نمايد يا از احكام رمضان و روزه و عبادات برايمان بگويد كه اين ايام، ايام تقرب و بازگشت به خدا و دين است.

14- نيكي به پدر و مادر را از مهمترين واجبات ديني مان بدانيم و سعي كنيم روابطمان را با همه مردم خوب كنيم و از خويشان و نزديكان و همسايگان ديدن و احوالپرسي نماييم و نيازهاي آنان را جويا شويم و به فقرا و مستمندان و يتيمان احسان كنيم.

15- اگر رمضان را فصل زكات اموال خود قرار داده ايم سعي كنيم به مستحقين آن برسد و يا به كسي وكالت توزيع داده شود كه از حال فقرا و مساكين جامعه باخبر باشد و با تقوي و خدا ترسي بتواند اين امانت را به اهلش برساند.

16- علاوه بر زكات فريضه سعي كنيم با صدقات و خيرات مستحب خود را به رحمت بي كران الهي نزديك كنيم.

17- زكات فطر غير از فريضه ساليانه است كه خاص به ماه رمضان است و لذا قبل از نماز عيد مي بايست به فقرا و مساكين برسد و توزيع آن چند روز قبل از عيد فطر جائز است.

18- اگر براي كسي ميسر شود در اين ماه به عمره خانه خدا مشرف شود فضيلت بسيار زيادي دارد،‌ و اجر آن همانند حجي است كه همراه رسول خدا صلي الله عليه و سلم انجام بگيرد.

19- اعتكاف ده روز آخر رمضان در مسجد به قصد تفرغ براي عبادت يكي از سنت هاي اسلامي است كه مسلمان مي تواند با احياي آن به روح و معنويت شب زنده داري و مناجات با خدا بيشتر پي ببرد و بخصوص اينكه يكي از اين شبها مصادف خواهد بود با ليلة القدر كه اجر عبادت در آن بهتر از عبادت هزار ماه (83 سال و 4 ماه) است.

20- شركت در نماز عيد فطر و شاهد حضور جماعت مسلمان، خود پايان بخش اين موسم خير و بركت است كه تجديد عهدي است ميان مسلمان با خدايش بر ادامه راه عبادت و بندگي و نيز مشاركت در خير و خوشي جامعه مسلمان؛ و تبادل تبريك و لبخند مسرت از عبادت است.

آري برادر و خواهر مسلمان

بياييد ما و شما هم از جمله آن رستگاراني باشيم كه رمضان را با اخلاص روزه گرفته و به عفو و گذشت الهي در اين ماه خير و بركت نائل گشته اندو خود را از عذاب آخرت نجات داده و مستحق پاداش بيكران الهي قرار داده اند. اميد است با توفيق حق تعالي چنين باشد.

والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته

تهيه: عبدالسلام محمد رفيع ملا