قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

موقف اهل سنت و جماعت در مورد مشاجرات بين اصحاب رسول الله صلی الله عليه و سلم

سوال از شيخ الاسلام: آيا به سبب مشاجراتي كه بين اصحاب چون علي، معاويه، طلحه، عايشه رضي الله عنهم اجمعين روي داده بازخواست مي شوند؟
ج: به وسيله نصوص صحيح ثابت است كه عثمان، علي، طلحه، زبير و عايشه اهل بهشتند بلكه در صحيح به ثبوت رسيده كه رسول الله صلی الله عليه و سلم فرمود:٭٭لَا يَدْخُلُ النَّارَ أَحَدٌ بَايَعَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ٭٭ (آنهايي كه زير درخت با رسول الله صلی الله عليه و سلم بيعت كردند هيچ كدامشان وارد آتش نمي گردند.) ابوموسي اشعري، عمرو بن عاص، معاويه بن ابي سفيان هم از جمله اصحاب هستند و داراي فضايل و محاسن مي باشند. آنچه در مورد آنها حكايت شده بيشتر آن دروغ است و آنچه هم راست باشد اگر در آن اجتهاد نموده باشند در صورت اصابت به حق داراي دو اجر و پاداش و در صورت خطا باز هم از يك پاداش بهره مند هستند و خطاهايشان نيز مشمول عفو خداوند قرار مي گيرد. و اگر برايشان گناه نيز محسوب شود به طور مطلق گناه باعث داخل شدن در آتش نمي گردد مگر زماني كه اسباب دهگانه كه مانع از عقوبت است در موردشان منتفي باشد كه عبارتند از: توبه، طلب بخشش و استغفار، حسنات و نيكيهاي محو كننده گناه، مصائب و گرفتاري ها كه باعث كفاره گناهند، شفاعت رسول الله صلی الله عليه و سلم، شفاعت ديگران غير از پيامبر، دعاي مؤمنين، ثواب و صدقه و بخشش كه هديه مرده مي گردد، فتنه قبر و اهوال و دهشت روز قيامت.
در صحيحين از رسول الله صلی الله عليه و سلم ثابت است كه فرمود:٭٭خيْرُ القرون القرن الذي بُعِثْتُ فيهم، ثم الذين يَلُونَهُمْ، ثم الذين يَلُونَهُم٭٭ (بهترين دوران زماني است كه من در آن مبعوث شده ام سپس كساني كه به دنبال آنها مي آيند و سپس كساني هم كه به دنبال آنها مي آيند.)
بنابراين هركس به طور يقين در مورد يكي از آنها گناهي را اظهار نمايد و آن را سبب داخل شدن در آتش اعلام كند چنين فردي دروغگو و افترا كننده است چون اگر چيزي را كه به آن علم ندارد گفته باشد سخنش باطل است در حاليكه دلايل بسياري در ابطال آن و متناقض با آن موجود است لذا هركس در مشاجراتي كه بينشان روي داده دخالت كند و حال آنكه خداوند از گمان بد به آنها و به شيوه باطل به جانبي تعصب داشتن را نهي كرده چنين فردي ظلم كننده و تجاوزگر است.
در صحيحين ثابت است كه رسول الله صلی الله عليه و سلم فرمود:٭٭تَمْرُقُ مَارِقَةٌ عِنْدَ فُرْقَةٍ مِنْ الْمُسْلِمِينَ يَقْتُلُهَا أَوْلَى الطَّائِفَتَيْنِ بِالْحَقِّ٭٭(هنگامي كه مسلمانان دچار اختلاف مي شوند گروه خوارج از اسلام خارج مي گردد و در چنين وضعي از ميان دو طايفه مسلمان كسي كه به حق شايسته تر است با آنها مي جنگد.) و همچنين در صحيح از رسول الله صلی الله عليه و سلم ثابت است كه در مورد نوه اش حسن فرمود:٭٭إِنَّ ابْنِي هَذَا سَيِّدٌ وَسَيُصْلِحُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَى بِهِ بَيْنَ فِئَتَيْنِ مِنْ الْمُسْلِمِينَ٭٭ (اين پسر من بزرگ و سيد است و خداوند به وسيله او بين دو گروه عظيم از مسلمانان صلح ايجاد مي كند.) و در صحيحين روايت است كه رسول الله صلی الله عليه و سلم در مورد عمار فرمود:٭٭تَقْتُلُهُ الْفِئَةُ الْبَاغِيَةُ٭٭ (گروه باغي او را به قتل مي رساند.) و در قرآن هم آمده:﴿وَإِن طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِن بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِن فَاءتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ‏﴾[1] «اگر دو گروه از مؤمنان با هم جنگيدند در ميانشان صلح ايجاد كنيد در صورتي كه يكي از آنها بر عليه ديگري بغي كرد و ظلم نمود با گروه باغي بجنگيد تا به حكم خدا برگردد در صورت برگشتن در ميان آنها به عدل صلح ايجاد كنيد و عدالت پيشه نماييد كه خداوند عادلان را دوست مي دارد.»
به وسيله كتاب و سنت و اجماع سلف ثابت است كه آنها مؤمن و مسلمان بوده اند و علي بن ابي طالب و همراهان او به نسبت طايفه مقابل به حق شايسته ترند. و الله اعلم.

ماهنامه نوار اسلام، شماره 12