|
|
|
|
قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل». |
|
|
|
فقه>مفاهیم و اصطلاحات فقهی>صلاة و سلام بر پيامبر صلي الله عليه و سلم
شماره مقاله : 326 تعداد مشاهده : 416 تاریخ افزودن مقاله : 28/5/1388
|
|
صلاة و سلام بر پيامبر صلي الله عليه و سلم
خداوند فرمايد:" إن الله وملائكته يصلون على النبي، يا أيها الذين آمنوا صلوا عليه وسلموا تسليما [بيگمان خداي تعالي برپيامبردعا وثنا مي‌گويد و هرفرشته خدا نيز او را دعا مي‌گويد. اي‌مومنان شما نيز بر وي صلوات و سلام‌گوئيد، و بر او درود فرستيد ]".
معني صلاة بر رسول خدا صلي الله عليه و سلم
بخاري از قول ابوالعاليه گويد: صلاة خدا بر پيامبر صلي الله عليه و سلم بمعني ثناگفتن و ستايش خدا است از پيامبر صلي الله عليه و سلم در نزد فرشتگان و صلاة ملائكه بر پيامبر صلي الله عليه و سلم بمعني دعا است براي او.
ترمذي بروايت ازسفيان ثوري وگروهي از اهل علم‌گويند: صلاة خدا به معني رحمت وصلاة ملائكه بمعني طلب استغفاراست. ابن‌كثيرگويد مقصود ازاين آيه آنست‌كه خداي تعالي به بندگان خود، از مقام و منزلت بنده و پيامبر خود، در نزد خودش درملاء اعلي خبرمي‌دهد، و مي‌گويد:كه او درنزد فرشتگان مقرب، او را ثنا مي‌گويد و فرشتگان نيزاورا دعا مي‌گويند، سپس خداوند به ساكنان عالم سفلي نيز دستور مي‌دهد كه او را صلاة و سلام بفرستند تا صلاة وسلام عالم علوي با صلاة و سلام عالم سفلي، هماهنگ و جمع شود. و اين معني در احاديث فراواني آمده است‌كه برخي ازآنها را ذكر مي‌كنيم:
1-مسلم از عبدالله بن عمرو عاص روايت‌كرده است‌كه او از پيامبر صلي الله عليه و سلم شنيدكه مي‌گفت:" من صلى علي صلاة صلى الله عليه بها عشرا [هركس يكبار بر من صلاة فرستد، خداوند ده بار بر وي صلاة مي‌فرستد]".
2-ترمذي از ابن مسعود روايت‌كرده‌كه پيامبر صلي الله عليه و سلم گفت:" أولى الناس بي يوم القيامة أكثرهم علي صلاة [نزديكترين مردم به من، در روز قيامت،كساني هستندكه بيشترين درود و صلاة را، بر من فرستاده باشند]". ترمذي آن را “حسن”دانسته و گفته يعني شايسته‌ترين‌كس به شفاعت من و نزديكترين‌كس از مجلس من، كسي است كه بيشتر بر من درود و صلاة فرستاده باشد.
٣-ابوداود با اسناد صحيح از ابوهريره روايت كرده است‌كه پيامبر صلي الله عليه و سلم گفت: " لا تجعلوا قبري عيدا، وصلوا علي فان صلاتكم تبلغني حيث كنتم [گور مرا ميعادگاه نسازيد. بر من صلاة و سلام بفرستيد، بيگمان درود و صلاة و دعاي شما به من مي‌رسد، هرجاكه باشيد. مقصود آنست‌كه صلاة و سلام برپيامبر صلي الله عليه و سلم بمنزله زيارت اواست، زيرا درهرجا صلاة و سلام بروي‌گفته شود، آن را مي‌شنود و براي شنيدن درود بر وي حضور بر مزار شريف او، چندان لازم نيست]".
٤-ابوداود از اوس روايت كرده‌اند كه پيامبر صلي الله عليه و سلم گفت:" إن أفضل أيامكم يوم الجمعة، فأكثروا علي من الصلاة فيه، فان صلاتكم معروضة علي ".فقالوا يارسول الله وكيف تعرض صلاتنا عليك، وقد أرمت: أي: بليت؟.قال: " إن الله حرم على الارض أن تأكل أجساد الانبياء [همانا بهترين روز شما، روز جمعه است، پس درآن روز برمن فراوان، درود
و صلاة‌گوئيد، چون صلاة و درود شما، بر من عرضه مي‌شود.گفتند: اي رسول خدا، چگونه صلاة ودرود ما برتو عرضه مي‌شود وحال آنكه تودرخاك فرسوده و متلاشي شده‌اي؟ اوگفت: خداوند بر زمين حرام كرده است كه تن پيامبران را بخورد، يعني اجساد انبياء در خاك فرسوده و پوسيده نمي‌شود]".
5-در سنن ابوداود با اسناد صحيح از ابوهريره آمده است‌كه پيامبر صلي الله عليه و سلم فرمود: " مامن أحد يسلم علي إلا رد الله علي روحي حتى أرد عليه السلام [هركس برمن سلام و درودگويد، خداوند روح را به تن من باز آرد، تا جواب سلام او را گويم]".
6-امام احمد از ابوطلحه انصاري روايت كرده است كه‌گفت: روزي صبح پيامبر صلي الله عليه و سلم را ديدم،كه خوشحال و شاد بود و شادي بر چهره او نمايان بود به وي عرض شدكه امروز ترا خوشحال و شادان مي‌بينيم او در جواب‌گفت:" أجل: أتاني آت من ربي عزوجل فقال: من صلى عليك من أمتك صلاة كتب الله له بها عشر حسنات، ومحا عنه عشر سيئات، ورفع له عشر درجات، ورد عليه مثلها [آري، پيكي ازجانب خداوند به نزد من آمد وگفت: هركس ازامت توترا صلاة وسلام و دعائي‌گويد، خداوند ده حسنه و نيكي به حساب او مي‌نويسد و ده سيئه و بدي را از حساب او پاك مي‌كند و به وي ده منزلت مي‌بخشد و بر وي همان صلاة مي‌فرستد و او را قرين رحمت خود مي‌نمايد]". ابن‌كثيرگفته است: اسناد اين
حديث نيكو است.
٧-از ابوهريره روايت است‌كه پيامبر صلي الله عليه و سلم گفت: " من سره أن يكال له بالمكيال الاوفى - إذا صلى علينا أهل البيت - فليقل: اللهم صل على محمد النبي وأزواجه أمهات المؤمنين وذريته وأهل بيته كما صليت على آل إبراهيم إنك حميد مجيد [هركس مي‌خواهد كه در صلوات بر من فرستادن سنگ تمام بگذارد، بگويد: خداوندا بر محمد و زنانش‌كه مادران مسلمين مي‌باشند و بر فرزندانش و اهل بيتش درود و صلوه بفرست، همانگونه‌كه برآل ابراهيم صلاة و رحمت فرستادي خدايا بيگمان تو ستوده و بزرگوار مي‌باشي]". بروايت ابوداود و نسائي.
8-از ابي بن‌كعب روايت است‌كه پيامبر صلي الله عليه و سلم هرگاه دو سوم شب مي‌گذشت برمي‌خاست و مي‌گفت:" " يا ايها الناس اذكروا الله.اذكروا الله.جاءت الراجفة تتبعها الرادفة جاء الموت بما فيه، جاء الموت بما فيه [اي مردم ياد خدا كنيد، ياد خدا كنيد، نفخه اولي آمد و بدنبال آن نفخه دوم، مرگ آمد با همه آنچه‌كه با خود دارد، مرگ آمد با همه آنچه‌كه با خود دارد]".گفتم: اي رسول خدا من فراوان صلاة و سلام بر تو مي‌فرستم، چقدر صلاة و درود خود را براي تو قراردهم؟ فرمود: هر اندازه كه مي‌خواهي. گفتم: يك چهارم؟ گفت: هر اندازه‌كه مي‌خواهي، اگر بيشتر باشد براي تو بهتراست.گفتم: نصف؟ فرمود هرچه بخواهي، اگربيشترباشد برايت بهتر است. گفتم: دو سوم؟ گفت: هرچه بخواهي اگر بيشتر باشد براي بهتر است. گفتم: همه اوقات خويش را در مجالس به‌گفتن صلاة و سلام بر تو اختصاص مي‌د هم .
فرمود: "" إذن تكفي همك ويغفر لك ذنبك [بنابراين براي توكفايت مي‌كند و گناهانت آمرزيده مي‌شود]". بروايت ترمذي.
آيا هروقت نام پيامبر صلي الله عليه و سلم برده شد گفتن صلاة و سلام بروي واجب است؟
گروهي ازعلماگويند هروقت نام پيامبر صلي الله عليه و سلم ذكرشدگفتن صلاة و سلام بروي واجب است از جمله آنان طحاوي و حليمي مي‌باشندكه با حديث حسني كه ترمذي روايت‌كرده است استدلال‌كرده‌اندكه از ابوهريره روايت است‌كه پيامبر صلي الله عليه و سلم گفت: " رغم أنف رجل ذكرت عنده فلم يصل علي، ورغم أنف رجل دخل عليه شهر رمضان ثم انسلخ قبل ان يغفر له، ورغم أنف رجل ادرك عنده أبواه الكبر فلم يدخلاه الجنة [خواربادكسي‌كه درنزد او نام من برده مي‌شود و اوبرمن صلاة وسلام نمي‌فرستد. خواربادكسي‌كه درماه رمضان بطاعت خدا نپردازد تاگناهانش آمرزيده شود، يعني
از اين فرصت استفاده نكند. خوار بادكسي‌كه پدر و مادرش نزد او به پيري رسيده‌اند ولي او بوسيله آنان به بهشت نمي‌رود يعني از اين فرصت استفاده نمي‌كندكه بدانان خدمت نمايد و اين خدمت سبب بهشت رفتن او باشد]". و همچنين به حديث ابوذر استدلال‌كرده‌اندكه‌گفت: پيامبر صلي الله عليه و سلم فرمود:" إن أبخل الناس من ذكرت عنده فلم يصل علي [براستي بخيل‌ترين‌كس، آنست‌كه پيش او نام من برده شود، و او بر من صلاة نفرستد]".
گروهي گفته‌اند كه در يك مجلس فقط يك بار واجب است‌كه اگر نام پيامبر صلي الله عليه و سلم برده شد بروي صلاة وسلام فرستاد و دفعات ديگردرهمان مجلس واجب نيست، بلكه مستحب و پسنديده است. زيرا ابوهريره‌گفت: پيامبر صلي الله عليه و سلم فرموذ:" ما جلس قوم مجلسا لم يذكروا الله فيه ولم يصلوا على نبيهم إلا كان عليهم ترة يوم القيامة، فان شاء عذبهم، وان شاء غفر لهم [هرقومي اگردرمجلسي بنشينند ودرآن مجلس، ياد خدا نكنند و بر پيامبرشان صلاة نفرستند و درود نگويند، برايشان نقصي است در روز قيامت كه اگر خدا خواست، آنان را مي‌بخشد و اگرنخواست، نمي‌بخشد يعني ممكن است خداوند اين بي‌توجهي آنان را ببخشد و ممكن است‌كه نبخشد]". بروايت ترمذي كه آن را حسن دانسته است.
مستحب و پسنديده است كه در حين نوشتن، هرگاه نام پيامبر صلي الله عليه و سلم ذكر شد، كه صلاة و سلام را بر او نوشت
علما مستحب مي‌دانند كه هروقت نام پيامبر صلي الله عليه و سلم نوشته شد، صلاة وسلام براو نيز نوشته شود، ولي در اين باره حديث صحيحي‌كه بتوان بدان استدلال كرد، نيامده است. خطيب بغدادي‌گفت: من بخط امام احمد بن حنبل ديده‌ام، كه در بسياري ازنوشته‌ها، پهلوي نام‌محمد صلي الله عليه و سلم صلاة و سلام را ننوشته است وگفته‌اندكه هروقت درنوشتن بنام محمد صلي الله عليه و سلم مي‌رسيد شفاهاً صلاة و سلام را مي‌گفت بدون اين‌كه آن را بنويسد.
جمع بين صلاة و سلام
نووي‌گفته است: هركس خواست‌كه صلاة بر پيامبر صلي الله عليه و سلم بفرستد، بين صلاة و سلام جمع‌كند و بر يكي از آنها اقتصار ننمايد و نگويد:"صلى الله عليه" يا "عليه السلام " بلكه بگويد: صلي الله عليه و سلم .
صلوات بر انبياء
فرستادن صلوات بر انبياء و فرشتگان مستقلا مستحب است. براي غير انبياء به تبعيت انبياء گفتن صلاة و سلام جايز است، همانگونه‌كه در حديث سابق ذكر كرديم: " اللهم صل على محمد النبي وازواجه ..." گفتن صلاة و سلام بر غير انبياء مستقلا مكروه است مثلا مكروه است بگوئي: عمر يا... صلي الله عليه و سلم
واژگا‌ني كه صلاة و سلام بدان ادا مي شود
مسلم از ابومسعود انصاري روايت‌كرده است‌كه بشير بن سعدگفت: اي رسول خدا، خداوند ما را امركرده است‌كه بر تو صلاة و درود بفرستيم، چگونه ترا درود فرستيم؟ پيامبر صلي الله عليه و سلم مدتي سكوت‌كرد، تا جائيكه پيش خودگفتيم: اي‌كاش سئوال نمي‌كرد سپس پيامبر صلي الله عليه و سلم گفت: " قولوا: اللهم صل على محمد وعلى آل محمد كما صليت على آل إبراهيم، وبارك على محمد وعلى آل محمد كما باركت على آل إبراهيم في العالمين إنك حميد مجيد.والسلام كما قد علمتم " (بگوئيد اللهم... و سلام را همه مي‌دانيد).
ابن ماجه از عبدالله بن مسعود روايت‌كرده‌كه‌گفت: “هرگاه بر محمد صلاة گفتيد، آن را نكوگوئيد، زيرا شما چه مي‌دانيد شايد آن را بروي عرضه‌كنند. به وي گفتند: آن را به ما بياموزيد.گفت: بگوئيد:" اللهم اجعل صلواتك ورحمتك وبركاتك على سيد المرسلين، وإمام المتقدمين، وخاتم النبيين محمد عبدك ورسولك إمام الخير، وقائد الخير، ورسول الرحمة.اللهم ابعثه مقاما يغبطه به الاولون. اللهم صل على محمد وعلى آل محمد كما صليت على إبراهيم وآل إبراهيم إنك حميد مجيد، اللهم بارك على محمد وعلى آل محمد كما باركت على إبراهيم وآل إبراهيم، إنك حميد مجيد. [خداوندا، درودها و رحمتها و بركتهاي خودت را برپيشواي پيامبران وپيشواي متقيان و خاتم پيامبران محمد بنده ورسولت، پيشواي خيرونيكي و رهبرخيرونيكي ورسول مهرو رحمت، بفرست. خداوندا او را به آنچنان مقام و منزلتي برسان‌كه پيشينيان به وي غبطه خورند. اللهم صل... ]".
به نقل از:
فقه السنه ، تأليف سيد سابق، مترجم محمود ابراهيمي، تهران، ناشر مردم‌سالاري، دوم 1387.
|
بازگشت به ابتدای
صفحه
بازگشت به نتایج قبل
چاپ
این مقاله
ارسال مقاله به دوستان |
|
|
 |
|
|
|
