قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

کتاب «فقیه من لا یحضره الفقیه» ابن بابویه قمی
شیخ باقر ایروانی در مورد ابن بابویه و کتابش می‎گوید: چنان که گفته‎اند، کتاب الفقیه مشتمل بر 5963حدیث است، حال آنکه قسمت بزرگی از آن که 2050 حدیث می باشد، مرسل هستند[1].
شیخ نورالدین موسوی عاملی می‎گوید: ما می بینیم که صدوق در برخی از مسائل برخلاف موارد موجود در الکافی فتوا داده است، حتی در برخی از مؤلفات خود، برخلاف موارد موجود در من لا یحضره الفقیه فتوا داده است[2].
جعفر سبحانی می‎گوید: بیشتر روایات شیخ در دو کتاب التهذیب و الإستبصار، روایاتی معلق هستند. روایات صدوق در کتاب الفقیه نیز چنین است[3]. یعنی سند ندارند. پس چگونه مورد وثوق قرار می‎گیرند؟
در مورد ثقه بودن صدوق، بسیاری از علمای شیعه شک کرده اند:
شیخ سلیمان ماحوزی می‎گوید: برخی از مشایخ ما در مورد ثقه بودن شیخ صدوق توقف کرده‎اند[4].
ابوالهدی کلباسی در دفاع از صدوق می‎گوید: برخی از علمای رجال در مورد صدوق که در مورد عدالت وی اجماع وجود دارد، بیان داشته‎اند که برخی از علما در مورد اعتبار روایات وی توقف کرده‎اند. این شاید به علت عدم ثبوت ضبط وی باشد[5]. این تناقض عجیبی است، زیرا وی اظهار داشته که در مورد عدالت او اجماع شده است و سپس طعن نسبت داده شده به او را بیان می کند.
بحرانی می‎گوید: عجیب است که برخی از کوته بینان در مورد وثاقت شیخ صدوق توقف کرده‎اند و می‎گویند: او ثقه نیست، زیرا کسی از علمای رجال به ثقه بودن او تصریح نکرده‎اند[6].
جعفر نجفی(م1227ﻫ) شیخ شیعه امامیه و رئیس مذهب شیعه در زمان خود[7] را مجروح کرده و در کتاب کاشف الغطاء در مورد مؤلفان کتب اربعه می‎گوید: چگونه می توان در تحصیل علم بر محمدین ثلاثه اعتماد کرد، حال آنکه برخی از آنان روایت برخی دیگر را تکذیب می کنند و روایات آنان با همدیگر در تضاد است. همچنین کتابهای آنها مشتمل بر اخباری است که کذب بودن آنها قطعی است، مانند اخبار وارده در مورد تجسیم و تشبیه و قدم عالم و ثبوت مکان و زمان[8].


[1]- دروس تمهيدية في القواعد الرجالية، باقرإيرواني ص:271، الحدائق الناضرة، يوسف بحراني 4/209، مقباس الهداية في علم الدراية، شيخ عبد الله الممقاني  1/359.
[2]- حاشية كتاب الفوائد المدنية، أمين استرآبادي ص: 310.
[3]- أصول الحديث وأحكامه في علم الدراية ص: 69.
[4]- حاشیه سماء المقال 2/210، و نک: مقدمة محقق معاني الأخبار، صدوق ص:14، تعليق على منهج المقال، وحيد بهباني ص:318.
[5]- سماء المقال 2/210.
[6]- مقدمة معاني الأخبار ص:13، و نک: حاشیه سماء المقال 2/210.
[7]- حاشیه الشيعة في الميزان ص:272.
[8]- كشف الغطاء ص:40.

از کتاب:
منابع شیعه در میزان نقد علمی،  نویسنده: پروفسور احمد بن سعد حمدان الغامدی (استاد دانشگاه ام القری ـ دانشكده عقیده)
 
مصدر:
دائرة المعارف شبکه اسلامی
IslamWebPedia.Com