قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

اعمال ويژه ي ده روز اول ذي الحجه و مخصوصا روز و شب عرفه 


شماره فتوى 3289



الحمدلله،

فضائل دهه ذو الحجه:
در فضيلت و بزرگي اين دهه مبارك ادله بسياري از قرآن و سنت وارد شده است:

1-الله سبحانه و تعالي مي فرمايد:
{والفجر وليال عشر} [الفجر/2-1]
(قسم به سپيده دم و قسم به شب هاي دهگانه)
ابن كثير رحمه الله در تفسير خود مي گويد: منظور از اين ده شب دهه ذي الحجه است همانطور كه ابن عباس رضي الله عنهما و ابن زبير ـ رضي الله عنهما ـ و مجاهد و ديگران گفته اند. (رواه البخاري)
2-و همچنين از ابن عباس رضي الله عنهما روايت است كه فرمود: رسول الله ـ صلي الله عليه و سلم ـ فرمود: «هيچ ايامي نيست كه نزد الله سبحانه و تعالي عمل صالح محبوبتر از اين ايام باشد» گفتند: و نه حتي جهاد در راه الله؟ فرمود: «ونه جهاد در راه الله مگر شخصي كه با جان و مال خود خارج شود و هيچ كدامشان را برنگرداند».
3- و الله سبحانه و تعالي مي فرمايد:
{ويذكروا اسم الله في أيام معلومات} [الحج/28]
(ونام الله را ياد كنند در روزهاي مشخص)
ابن عباس رضي الله عنهما در تفسير آن مي فرمايد: يعني روزهاي دهگانه ذي الحجه )تفسير ابن كثير(
4- و از ابن عمر رضي الله عنهما روايت است كه رسول الله ـ صلي الله عليه و سلم ـ فرمودند: «هيچ ايامي نيست كه عمل صالح در آن محبوبتر از اين ايام دهگانه باشد؛ پس در آنها بسيار تهليل (لا اله الا الله) و تكبير (الله اكبر) و تحميد (الحمدلله) بگوييد» (رواه احمد)
5-سعيد بن جبير رحمه الله (راوي حديث دوم از ابن عباس) وقتي كه دهه ذي الحجه داخل مي شد تا جايي در عبادت تلاش مي كرد كه توانش به پايان مي رسيد. (رواه الدارمي)
6-و همچنين ابن حجر عسقلاني در فتح الباري (شرح صحيح بخاري) مي فرمايد: و آنچه در فضيلت و برتري ايام ذي الحجه نمايان است جمع شدن تمام عبادات در اين مناسبت است، يعني: نماز و روزه و صدقه و حج، و در هيچ مناسبت ديگري چنين نيست.


آنچه در اين دهه مستحب است
1-نماز: در اين ايام زود رفتن براي انجام فرائض در مسجد و بسيار انجام دادن نوافل مستحب است زيرا اين اعمال از بهترين قربات است. ثوبان ـ رضي الله عنه ـ مي فرمايد: شنيدم رسول الله ـ صلي الله عليه و سلم ـ فرمودند: «بر تو باد بسيار سجده بردن براي الله كه تو سجده اي براي الله نمي بري مگر آنكه الله تو را به خاطر آن درجه اي بالا مي برد و گناهي از گناهانت پاك مي كند» [رواه مسلم] و اين فضيلت در تمام سال وجود دارد.
2-روزه: از هنيده بن خالد ـ رضي الله عنه ـ از همسرش رضي الله عنها از برخي از همسران رسول الله ـ صلي الله عليه و سلم ـ روايت مي كند كه «رسول الله ـ صلي الله عليه و سلم ـ نهم ذي الحجه و روز عاشورا و سه روز از هر ماه را روزه مي گرفت». (رواه الامام أحمد و أبوداود و النسائي)
امام نووي رحمه الله درباره روزه ايام ده گانه مي فرمايد: روزه آن شديدا مستحب است.
3-تكبير و تهليل و تحميد: به دليل آنچه در حديث ابن عمر رضي الله عنهما كه گذشت وارد شده است: «پس در اين روزها (روزهاي دهگانه) بسيار تهليل و تكبير و تحميد بگوييد».
و امام بخاري رحمه الله مي فرمايد: «ابن عمر و ابوهريره رضي الله عنهما در روزهاي دهگانه وارد بازار مي شدند و تكبير مي گفتند و مردم به تكبير آنها تكبير مي گفتند» و همچنين امام بخاري مي فرمايد: «و عمر ين الخطاب ـ رضي الله عنه ـ در قبه اش در مني [منا] تكبير مي گفت و اهل مسجد تكبير او را مي شنيدند و تكبير مي گفتند و مردم در بازار به تكبير آنها تكبير مي گفتند چنانكه مني بر اثر تكبير آنها به لرزه مي افتاد».
و عادت ابن عمر اين بود كه در اين ايام در منا و قبل از نمازها و در رختخوابش و در خيمه اش و در مجلسش و در حال راه رفتنش تكبير مي گفت و مستحب اين است كه تكبير به صداي بلند باشد به دليل فعل عمربن الخطاب و ابن عمر و ابي هريره رضي الله عنهما.
شايسته است ما مسلمانان اين سنت فراموش شده را كه متاسفانه حتي در بين اهل صلاح و خير به فراموشي سپرده شده است به مانند آنچه در ميان سلف صالحمان بود زنده كنيم.

نحوه تكبير:
الف) الله اكبر، الله اكبر، الله اكبر كبيرا
ب) الله اكبر، الله اكبر، لا اله الا الله، و الله اكبر، الله اكبر، و لله الحمد.
ج) الله اكبر، الله اكبر، الله اكبر، لا اله الا الله، و الله اكبر، الله اكبر، الله اكبر، و لله الحمد.
4-روزه روز عرفه: روزه عرفه به دليل آنچه از رسول الله ـ صلي الله عليه و سلم ـ در مورد روزه عرفه به ثبوت رسيده است مستحب است. رسول الله ـ صلي الله عليه و سلم ـ مي فرمايد:
«(ثواب) آن را نزد الله اينگونه احتساب مي كنم كه كفاره گناهان سال قبل و سال بعدش باشد». (رواه مسلم)
اما هر كس كه خود در صحراي عرفه حاضر باشد (يعني خود حاجي باشد) روزه برايش مستحب نيست زيرا رسول الله ـ صلي الله عليه و سلم ـ در حالي كه روزه نبود در عرفه وقوف نمود.
5-فضيلت روز قرباني (نحر): بسياري از مسلمانان از عظمت و بزرگي اين روز غفلت مي ورزند حال آنكه برخي از علما بر اين نظر هستند كه اين روز مطلقا بهترين روز سال است حتي بهتر از روز عرفه. ابن قيم رحمه الله مي فرمايد: (بهترين روزها نزد خداوند روز نحر است كه همان روز حج اكبر است). چنانكه در سنن ابي داود از رسول الله ـ صلي الله عليه و سلم ـ روايت است كه فرمود: «بزرگترين ايام نزد الله سبحانه و تعالي روز نحر است و پس از آن روز قَرّ» و روز قر يعني روز استقرار در مني كه روز 11 ذي الحجه است و گفته شده است كه روز عرفه بهتر است زيرا روزه اش كفاره گناهان دو سال است و هيچ روزي نيست كه الله متعال به اندازه روز عرفه انسانها را از آتش آزاد سازد، به اين دليل كه در اين روز الله متعال به بندگانش نزديك مي شود و به خاطر اهل موقف (حجاجي كه در عرفات وقوف كرده اند) به فرشتگان مباهات مي كند. البته قول اول صحيح تر است زيرا حديثي كه درباره آن آمده معارضي نداردو الله اعلم. و چه روز عرفه بافضيلت تر باشد و يا روز نحر، انسان مسلمان چه حاجي باشد چه مقيم بايد در به دست آوردن اين فضايل و استفاده از فرصت كوشا باشد...

چگونه به استقبال اين مواسم خير برويم؟
1- شايسته است انسان مسلمان با توبه نصوح و صادقانه و برگشتن از گناهان و ترك آنها به استقبال اين مواسم خير برود زيرا اين گناهان است كه انسان را از فضل پروردگار محروم مي سازد.
2- و هنچنين بايد با عزم صادق و جدي براي اغتنام اين فرصتها از اين مواسم مبارك استقبال كنيم و هر كه با خداوند صدق ورزد، خداوند نيز او را تصديق خواهد كرد:
{والذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا وإن الله لمع المحسنين} [العنكبوت/69]
(و كساني كه در راه ما جهاد كردند، قطعا آنها را به راه هاي خويش هدايت خواهيم كرد)
پس برادر و خواهر مسلمان من! تا فرصت هست از آن استفاده ببر. خداوند ما را بر قدرداني اين مواسم موفق بدارد.

والله اعلم
وصلي الله وسلم علي محمد و علي آله و اتباعه الي يوم الدين
سايت جامع فتاواي اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com