قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

انواع شرک
 
شرک دو گونه است: شرک اکبر که دارای انواع[1] [مختلفی] است که از میان آنها می‌توان به شرکی که در صفحات پیشین بیان کردیم اشاره کرد. و شرک اصغر مانند ریا و شهرت، چنانکه در صحیح مسلم از أبوهریره – رضی الله عنه – از پیامبر – صلی الله علیه و سلم – روایت می‌کند که خداوند – تعالی – فرمود: (أنا أغنی الشرکاء عن الشرک من عمل عملاً أشرک معی فیه غیری ترکته و شرکه) (من بی‌نیازترین شریکان از شریک هستم. کسی که در کاری غیر مرا با من شریک قرار بدهد او را با شرکش وامی‌گذارم[2].) نمونه دیگر شرک [اصغر] قسم خوردن به غیر خداست. زیرا ابن عمر – رضی الله عنهما – از رسول خدا – صلی الله علیه و سلم – روایت می‌کند: (من حلف بغیر الله فقد أشرک) (هر کسی که به غیر خدا سوگند بخورد، بی‌تردید شرک ورزیده است)[3] امام احمد، أبوداود، ترمذی و حاکم آن را روایت کرده‌اند و حاکم و ابن حبان آن را صحیح دانسته‌اند.[4]
پیامبر – صلی الله علیه و سلم – همچنین می‌فرماید: (إن الله ینهاکم أن تحلفوا بآبائکم فمن کان حالفاً لیحلف بالله أو لیصمت) (در حقیقت خداوند شما را از اینکه به پدرانتان سوگند بخورید برحذر می‌دارد پس هر کسی که سوگند می‌خورد باید به خداوند قسم یاد کند یا سکوت پیشه نماید[5].) امام [احمد][6] و ابوداوود از حدیث [ابن][7] عمر - رضی الله عنهما - روایت کرده‌اند که مردی به پیامبر – صلی الله علیه و سلم – گفت: (ما شاءالله و ماشئت) اگر خدا بخواهد وتو بخواهی. پیامبر – صلی الله علیه و سلم – فرمود: (أتجعلنی لله نداً قل ما شاء الله وحده.) (آیا مرا شریک خداوند قرار می‌دهی؟ بگو اگر خداوند به تنهایی بخواهد.)[8]
شرک اصغر باعث خروج از[9] اسلام نمی‌شود. اما باید از آن و همه گناهان دیگر توبه نمود.


[1]- ابن القیم – رحمه الله – در نونیه (ص 257) می‌گوید:
و الشرک فاحذره فشرک ظاهر


 
ذا القسم لیس بقابل الغفران


از شرک پرهیر کن [یکی از انواع شرک] شرک ظاهر است، / این نوع [شرک] غیرقابل بخشش است.
و هوا اتخاذ الندّ للرحمن أیّاًکا


 
نَ من حجر و من إنسان


و آن قراردادن شریک برای پروردگار است. [این شریک] اعم از سنگ یا انسان هر چه باشد.
یدعوه أو یرجوه ثم یخافه


 
و یحبّه کمحبه الدّیانِ


او را می‌خواند، به او امید می‌بندد پس از او می‌ترسد، او را همانند خدا دوست می‌دارد.
[2]- صحیح مسلم (شماره 2985)
[3]- مسند أحمد (2/125)، ابوداوود (شماره 2351)، ترمذی (شماره 1535) حاکم [شماره 72]، ابن حبّان (شماره 1177)، آن را روایت کرده‌اند، حاکم دربارة آن می‌گوید: (به شرط صحیحین، صحیح است)، البانی در إرواء الغلیل ( 8/189) آن را تصحیح کرده است.
[4]- در نسخه محقق آمده است: (... أخرجه الإمام احمد و ابوداود و الترمذی، الحاکم صححه و ابن حبان) اما در نسخه (ب) و (ج) چنین آمده است: (... الحاکم و صحح ابن حبان.)
[5]- صحیح بخاری (شمار 6646) و صحیح مسلم (شماره 1646.)
[6]- کلمه (احمد) در نسخه اصل از قلم افتاده است.
[7]- این کلمه درنسخه اصل ذکر نشده است.
[8]- بخاری در الادب المفرد (شماره 783)، احمد در مسند (شماره 1839)، ابن ابی شیبه درالمصنف (شماره 6742) بیهقی در السنن الکبری (3/307) (شماره 5812) از حدیث ابن عباس آن را روایت کرده‌اند. البانی در [سلسله الاحادیث] الصحیحه (139) آن را حسن دانسته است.
[9]- در نسخه محقق لفظ (من)، اما در نسخه (الف) و (ج) (عن) آورده شده است.

از کتاب:
الوهیت در پرتو  قرآن و سنت، تألیف: امام عبد العزیز بن محمد بن سعود رحمه الله (متوفی 1218 هـ)، تحقیق: عبدالله بن زید بن مسلم ال مسلم
 
مصدر:
دائرة المعارف شبکه اسلامی
IslamWebPedia.Com