قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

سنتهای قبل از خواب 

1- گفتن: «بِاسْمِكَ اللَّهُمَّ أَمُوْتُ وَأَحْیا». «ای خدایا، با نام تو می‌میرم و زنده می‌شوم». (رواه البخاری).

2- در دو کف دستش: ﴿قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ﴾ و ﴿قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ﴾ و ﴿قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ﴾. می‌خواند، پس در آن می‌دمد، و به تمام بدنش می‌کشد، از سر و صورتش آغاز نماید و این کار را سه بار تکرار کند. (رواه البخاری).

3- خواندن آیت الکرسی: ﴿اللَّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَی الْقَیومُ﴾. (رواه البخاری).

فایدهء خواندن آیت الکرسی:

کسی که آنرا بخواند پیوسته از طرف خداوند حافظ و نگهبان دارد و شیطان به وی نزدیک نمی‌شود، چنانچه در حدیث صحیح آمده است.

گفتن این ادعیه:

«بِاسْمِكَ رَبِّی وَضَعْتُ جَنْبِی، وَبِكَ أَرْفَعُهُ، فَإِنْ أَمْسَكْتَ نَفْسِی فَارْحَمْهَا، وَإِنْ أَرْسَلْتَهَا فَاحْفَظْهَا بِمَا تَحْفَظُ بِهِ عِبَادَكَ الصَّالِحِینَ». (رواه البخاری ومسلم). (پروردگارا! به نام تو پهلوى خود را بر زمین نهادم، و به كمك تو آنرا از زمین، بلند می‌كنم، اگر در حالت خواب روح مرا قبض كردى، آن را ببخشاى، و اگر دوباره به او اجازه‏ى زندگى دادى، از آن محافظت فرما، همچنان كه از بندگان نیكت محافظت كنى).

«اللَّهُمَّ إِنَّكَ خَلَقْتَ نَفْسِی وَأَنْتَ تَوَفَّاهَا، لَكَ مَمَاتُهَا وَمَحْیاهَا، إِنْ أَحْییتَهَا فَاحْفِظْهَا، وَإِنْ أَمَتَّهَا فَاغْفِرْ لَهَا، اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ الْعَافِیةَ». (رواه مسلم). (بار الها! تو جان مرا آفریدى، و تو آن را دوباره پس می‌گیرى، مرگ و زندگى آن بدست تو است. الهى! اگر زنده‏ اش نگهداشتى، از او محافظت كن، و اگر آن را میراندى، پس مورد آمرزش قرار ده. الهى! من از تو عافیت می‌خواهم).

«اللَّهُمَّ قِنِی عَذَابَكَ یوْمَ تَبْعَثُ عِبَادَكَ». (سه مرتبه). (الهى! روزى كه بندگانت را حشر می‌كنى، مرا از عذابت نجادت ده). وقتی که دست راستش زیر گونه‌اش می‌گذارد بخواند. (رواه أبو داود و الترمذی).

4- «سُبْحَانَ اللهِ» [33 مرتبه], و«الْحَمْدُ ِللهِ» [33 مرتبه], و«اللهُ أَكْبَرُ» [34 مرتبه]. (رواه البخاری ومسلم).

«الْحَمْدُ ِللهِ الَّذِی أَطْعَمَنَا وَسَقَانَا، وَكَفَانَا، وَآوَانَا، فَكَمْ مِمَّنْ لاَ كَافِی لَهُ وَلاَ مُؤْوِی». (رواه مسلم).

(تمام ستایش‏ها خدائى راست كه ما را خورانید و نوشانید، و تمام امور را كفایت كرد و به ما جاى پناه داد، براستى كه چقدر از مردم هستند كه هیچ گونه مددكار و پناه دهنده‏ اى ندارند).

5- «اللَّهُمَّ عَالِمَ الْغَیبِ وَالشَّهَادَةِ فَاطِرَ السَّمَوَاتِ وَاْلأَرْضِ، رَبَّ كُلِّ شَیءٍ وَمَلِیكَهِ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ نَفْسِی، وَمِنْ شَرِّ الشَّیطَانِ وَشِرْكِهِ، وَأَنْ أَقْتَرِفَ عَلَى نَفْسِی سُوْءاً، أَوْ أَجُرَّهُ إِلَى مُسْلِمٍ». (رواه أبوداود والترمذی).

6- «اللَّهُمَّ أَسْلَمْتُ نَفْسِی إِلَیكَ، وَفَوَّضْتُ أَمْرِی إِلَیكَ، وَوَجَّهْتُ وَجْهِی إِلَیكَ، وَأَلْجَأْتُ ظَهْرِی إِلَیكَ، رَغْبَةً وَرَهْبَةً إِلَیكَ لاَ مَلْجَأَ وَلاَ مَنْجَا مِنْكَ إِلاَّ إِلَیكَ، آمَنْتُ بِكِتَابِكَ الَّذِی أَنْزَلْتَ وَبِنَبِیكَ الَّذِی أَرْسَلْتَ». (رواه البخاری ومسلم).

7- خواندن دو آیه آخر سوره بقره: ﴿آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ...﴾. (البقرة: 285).

بدلیل حدیث: «کسی که این دو آیه را در شب بخواند او را کفایت می‌کنند». (رواه البخاری ومسلم).

علماء درباره معنای «کفایت می‌کند او را» اختلاف دارند گفته شده: کفایت می‌کنند او را از نماز شب، و گفته شده از هر شر و بدی و ناخوشایندی او را کفایت می‌کنند.

امام نووی می‌فرماید: امکان دارد هر دو اینها مراد باشد.

8- بر طهارت باشد، بدلیل حدیث «هرگاه به بسترت آمدی پس وضو بگیر».

9- بر پهلوی راست خوابیدن «پس بر پهلوی راستت دراز بکش». (رواه البخاری ومسلم).

10- گذاشتن دست راست زیر گونه راست. «پیامبر -صلى الله علیه وسلم- هنگامی که می‌خوابید دست راستش را زیر گونه راست می‌گذاشت». (رواه أبوداود).

11- بسترش را تکان دهد: «هر گاه یکی از شما برای خوابیدن به بستر خود رفت باید بستر خود را تکان داده و پاک نماید زیرا که نمی‌داند چه چیزی در آن جای گرفته است». (رواه البخاری ومسلم).

12- خواندن سوره: ﴿قُلْ یا أَیهَا الْكَافِرُونَ﴾.

12-فایده آن: «بیزاری و برائت از شر شرک است». (رواه أبوداود والترمذی وأحمد).

امام نووی می‌فرماید: بهتر اینست که همه اینهای که گذشت بخواند و انجام دهد، پس اگر نتوانست بر آنچه می‌‌تواند اکتفا کند.

ما می‌بینیم که بیشتر مردم در شبانه روز دو مرتبه می‌خوابند پس بدینگونه می‌توانید این سنتها، یا برخی از آنها را دوبار انجام دهند، چونکه این آداب و سنتها مخصوص خوابیدن در شب نیست بلکه شامل خوابیدن در روز نیز هست چونکه حدیث عام است.

فایده و ثمره انجام دادن این سنتها وقت خواب:

1- اگر مسلمان قبل از خوابیدن بر این اذکار و تسبیحات پایبندی و محافظت نماید ثواب 100 صدقه برایش نوشته می‌شود. بدلیل حدیث: «هر سبحان الله صدقه است، هر الله اکبر صدقه است، هر الحمد لله صدقه است، و هر لا إله إلا الله صدقه است ...». (رواه مسلم). امام نووی می‌فرماید: (ثواب اینها برایش محسوب می‌گردد).

2- و همچنین 100 درخت برایش در بهشت کاشته می‌شود بدلیل حدیثی که امام ابن ماجه روایت کرده است، و در مسئله اذکار بعد از نماز گذشت.

3- درهمان شب از آفات و بدیها محفوظ می‌ماند و خداوند او را حفظ می‌کند و شیطان از وی دور می‌شود.

4- بنده با ذکر و نام خدا و عبادت و توکل بر او، و طلب کمک از او، و با توحید و یگانه پرستی روز خودش را به پایان می‌رساند.

برگرفته از کتاب: بیش از 1000 سنت در شبانه‌روز

نویسنده: خالد الحسینان

مترجم: دکتر حسین تاجی گله‌داری