قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

احكام قصر و جمع نماز هنگام سفر بشرح زير ميباشد:
1- نماز صبح به هيچ وجه با نماز فرض قبل و يا بعد از آن جمع نميشود.
2- نماز ظهر و عصر با يكديگر هنگام سفر جمع و قصر ميگردند، چه جمع تقديم و چه جمع تأخير.
3- نماز مغرب و عشاء با يكديگر هنگام سفر جمع و قصر ميگردند، چه جمع تقديم و چه جمع تأخير.
4- نماز مغرب به هيچ وجه قصر نميگردد، و فقط با نماز عشاء هنگام سفر جمع ميگردد.
5- در هنگام سفر، اگر مسافر از شهر اقامتش خارج شده باشد، نماز ظهر را با عصر، و نماز مغرب را با عشاء ميتواند جمع و قصر كند، ولى اگر هنوز از شهرش خارج نشده باشد فقط ميتواند نماز را جمع كند و قصر كردن قبل از سفر روا نيست.
6- در سفرى كه نيت مسافر معصيت باشد قصر و جمع براى او جائز نيست، مثلا اگر كسى به نيت دزدى به شهرى ديگر سفر كند براى او احكام سفر مانند قصر و جمع، مسح روى جوراب، و باقى احكام سفر اجرا نميشود.
7- اگر كسى قصد سفر داشت و قصد جمع تأخير نماز را داشت حتما بايست نيت جمع تأخير را داشته باشد، و اين نيت از زمان وقت نماز اول (يعنى ظهر و يا مغرب) شروع ميشود و تا اندازه كمى قبل از انتهاى وقت آن نماز ادامه ميابد، ولى اگر نيت نكرد آن نماز قضا ميشود و تأخير بحساب نمآيد. مثلا كسى كه در وقت ظهر نيت سفر كند و بخواهد با نماز عصر جمع تأخير بخواند حتما بايد هنگام وقت ظهر آن نيت را در قلبش داشته باشد، ولى اگر نيت نكرد و نماز ظهر را بجاى نيآورد تا اينكه وقتش گذشت در اينصورت نماز ظهرش در واقع قضا شده است و گناهكار ميشود.
دليل اينكه نمازها را ميشود جمع تقديم و يا تأخير كرد اينست كه، امام بخارى و مسلم از عبدالله ابن عمر روايت كرده اند كه گفت: "رسول الله صلى الله عليه و سلم را ديدم كه اگر در سفرش عجله داشت نماز مغرب را تأخير ميانداخت تا اينكه با نماز عشاء بصورت جمع بخواند."
اما احكام قصر و جمع نماز براى مقيم بشرح زير ميباشد:
در صحيح مسلم از سعيد بن جبير از ابن عباس روايت شده است كه گفت: "پيامبر صلى الله عليه و سلم نماز ظهر و عصر را در مدينه جمع كرد بدون علت ترس و يا سفر". ابو زبير گفت: "از سعيد پرسيدم: "چرا پيامبر صلى الله عليه و سلم اين كار را انجام داد؟" گفت: "منهم از ابن عباس همين سؤال را كردم و او در پاسخ گفت: "ميخواست كه امتش را توى تنگنا قرار ندهد".
و در روايتى ديگر آمده است كه ابن عباس گفت: " پيامبر صلى الله عليه و سلم نماز ظهر و عصر را و نماز مغرب و عشاء را در مدينه جمع كرد بدون علت ترس و يا سفر".
پس يكروز پيامبر صلى الله عليه و سلم در حاليكه در مدينه مقيم بود بدون هيچ علتى نمازهاى ظهر را با عصر و مغرب را با عشاء جمع كرد، و علت آنرا عبدالله ابن عباس بيان كرده كه پيامبر صلى الله عليه و سلم با اين عمل خواست نشان دهد كه هنگام مشقت ميشود اين عمل را انجام داد، لذا با استناد به اين دليل و بضى ادله ديگر، ميشود نمازهاى زير را فقط جمع كرد (و نه قصر):
1- هنگامى كه شخصى مريض باشد و برايش مشكل باشد كه براى هر نماز در وقتش ادا كند، و يا زير عمل جراحى باشد تا وقت نماز بعد، و يا پزشكى كه بعلت حضور در عمليات جراحى نتواند مريض را ترك كند، و از اين قبيل مشقتها، پس ميتواند نمازهاى ظهر را با عصر، و مغرب را با عشاء جمع كند تا وقتيكه اين مرض و مشقت بر طرف شود.
2- هنگام باران، باد سرد و شديد، تگرگ، طوفان، و يا از اين قبيل حوادث ميتواند نماز را (فقط در مسجد) جمع كند، حتى اگر رفتن به مسجد هم برايش مشكل نبود بازهم ميتواند همراه بقيه نمازگذاران نماز را جمع كند، زيرا پيامبر صلى الله عليه و سلم كه خانه اش در مسجد بود هنگام باران نمازها را جمع ميكرد.
3- براى زنى كه به مرض "مستحاضه" (يعنى مرضى كه عادت ماهانه اش قطع نميشود و خون بطور مستمر خارج ميشود) داشته باشد براى رفع مشقت ميتواند نمازها را جمع كند، ولى براى هر جمع نماز بايد غسل كند، و براى مردى كه به مرض "سلس بول" (مرضى كه بعلت از دست دادن كنترل ادرار، ادرار بند نميشود) مبتلا شده باشد نيز بهمين منوال، و همچنين براى امراضى كه از اين قبيل باشد.

وصلی الله وسلم علی محمد و علی آله و اتباعه الی یوم الدین
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com