قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

انسانها در آخرت

ای پدر! قرآن كریم در تجسم های گوناگون در حد درك انسان صحنه های حضورش را در قیامت نشان می دهد .
وَ أَشْرَقَتِ الأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا = و زمین به نور پروردگار روشن گردد(یعنی ظلمت ، جهل ظلم ، شرك و بیدادگری كنار خواهد رفت) ـ
وَوُضِعَ الكِتَاب = كتاب به میان نهاده می شود( محاكمه ای برمبنای كتاب) ـ
وَ جِایءَ بِالنَّبِینَ وَ الشُّهَدَاءِ= پیامبران و گواهان آورده خواهند شد ـ
وَ قُضِی بَینَهُم بِالْحَقِّ وَ هُمْ لَا یظْلَمُون( زمر/69)=بین آنان به حق حكم شود و كسی ستم نبیند .


صحنه حركت دوزخیان به سوی دوزخ
وَ سیقَ الَّذِینَ كَفَرُوا إِلَی جَهَنَّمَ زُمُراً
یعنی : و كافران گروه گروه بسوی دوزخ سوق داده شوند .
حَتَّی إِذاجَاءوُها فُتِحَتْ اَبْوابُها وَ قالَ لَهُم خَزَنَتُها أَلَمْ یاْ تِكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ یتْلُونَ عَلَیكُمْ ایاتِ رَبِّكُمْ وَ ینْذِرُونَكُمْ لِقاءَ یوْمَكُمْ هَذا .
یعنی: و چون به آنجا رسند دربهای دوزخ برویشان گشوده شود خازنان دوزخ به آنان بگویند ‌مگر پیامبران خدا برای هدایت شما نیامدند و آیات خدا را بر شما تلاوت نكردند و شما را از چنین روز سختی نترسانیدند ؟
(ای پدر: همان گونه كه می بینی سخن از عملكردِ آدمی و نادیده گرفتن پیامِ خداست .)
قالوُا بَلی وَلكِنْ حَقَّتْ كَلِمَهُ الْعَذابِ عَلَی الْكافِرینْ ( زمر / 71)
یعنی:جواب دهند:آری ، ولكن وعده عذاب بر كافران محقق و حتمی گردید.


صحنه مجادله مرید و مراد مذهبی
وَ لَوتَرَی إِذالظَّالِمُونَ مَوقُوفُونَ عِندَ رَبِّهِمْ یرجِعُ بَعضُهُم إلَی بَعضٍ الْقَولَ یقُولُ الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِینَ استَكبَرُواْ لَوْلَا أَنتُم لَكُنَّا مُؤمِنِین ـ
یعنی: شگفت زده شوی روزی كه ببینی ستمگران در پیشگاه خداوندگارشان ایستاده وبین آنان(مرید و مراد مذهبی)سخنانی ردو بدل می گردد . مستضعفان ( مذهبی ها ) به مستكبران (رهبرانشان ) گویند : اگر شما نبودید ما هم مؤمن می شدیم ـ
قَالَ الَّذِینَ اسْتَكبَرُواْ لِلَّذِینَ اسْتُضعِفُواْ أَنَحنُ صَدَدْنَاكُم عَنِ الْهُدَی بَعْدَ إِذْ جَاءَكُم بَلْ كُنتُم مُّجرِمِین ـ
یعنی :مستكبران ( رهبران ) به مستضعفان ( مذهبی ها ) گویند : مگر ما شما را از هدایت ـ بعد از آنكه برایتان آمد منع كردیم ـ خودِ شما مجرم بودید ـ
وَ قَالَ الَّذِینَ اسْتُضعِفُواْ لِلَّذِینَ استَكْبَرُواْ بَل مَكْرُالَّیلِ وَالنَّهارِ إِذ تَأمُرُونَنَا أَن نَّكْفُرَ بِاللهِ وَ نَجعَلَ لَهُ ( سباء/31و32و33) ـ
یعنی :مستضعفان گویند : بلكه شما با مكر شبانه روزی به ما فرمان می دادید تابه خدا كفر ورزیم و برای او همتایانی قرار دهیم ...
حَتَّی إِذَاادَّارَكُواْفِیهَا جَمِیعاً قَالَتْ أُخْرَیهُم لِأوُلیهُم رَبَّنَا هَؤُلَاءِ أَضَلُّونَا فَأَتِهِمْ عَذَاباً ضِعْفاً مِّنَ النَّارِ قَالَ لِكُلِّ ضِعفٌ وَ لَكِن لَّاتَعْلَمُون (اعراف/38)
یعنی:زمانیكه همه آنان دردوزخ جمع شوند، پیروان ( مذهبی ها ) درباره پیشوایان( رهبران مذهبی اشان ) گویند:
خداوندا اینان ما را گمراه كردند ، پس از آتش دوزخ دو برابر عذابشان ده و خداوند می فرماید : هر یك از شما دو چندان عذاب دارید ولیكن نمی دانید ، آنگاه پیشوایان (مذهبی) به پیروانشان گویند: شما هیچ برتری برما ندارید .
اِذْ تَبَرَّ الَّذینَ اتُّبِعوُا مِنَ الَّذینَ اتَّبَعوُا وَرَأَوَا الْعَذابَ وَ تَقَطَّعَتْ بِهِمُ اُلْاَسْبابُ ( بقره / 166)‌
یعنی:زمانی كه عذاب را قطعی دیدند،پیشوایان(مذهبی)ازپیروانِ (مذهبی)ابرازبیزاری كنندو]وپیروان [كیفرخـــــود ببینند و روابط در موردشان گسسته شود .
وَ قَالَ الَذّینَ اتَّبَعوُا لَوْ اَنَّ لَنَاكَرَّهَ فَنَتَبَرَّاَمِنْهُمْ كَمَا تَبَرَّءُوا مِنَّا كَذَلِكَ یریهِمُ اللهُ اَعْمَالَهُمْ حَسَرَاتٍ عَلَیهِمْ وَ مَا هُمْ بِخَارِجینَ مِنَ النَّارِ(بقره/167)
یعنی : وپیروانِ(مذهبی) گویند : ای كاش برای ما بازگشتی بود ، تا همانگونه كه آنان ازما بیزاری جستندما از آنان بیزاری می جستیم .خداوند بدینسان كردارهایشان را ] مایه [ دریغ وحسرت آنان می نمایاند و آنان از آتش بیرون نمی آیند .


صحنه مجادله شیطان و انسان
وَ قَالَ الشَّیطَانُ لَمَّا قُضِی الْأَمْرُ إِنَّ اللهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَالْحَقِّ وَ وَعَدتُّكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَ مَا كَانَ لِی عَلَیكُمْ مِّن سُلْطَانٍ إِلَّا أَن دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِی فَلَاتَلُومُونِی وَ لُومُواْ أَنفُسَكُم (ابراهیم /22 )
یعنی: چـون كار(محاكمه در قیامت) پایان گرفت ،‌ شیطان گوید :‌ خداوند به شما وعده ای راستین داد و من نیز به شما وعده میدادم ،‌ آنگاه با شما خُلفِ وعده كردم و من بر شما هیچ سلطـه ای نـداشتم ولی (حقیقت آن بود)كه شمارا(فقط به گناه)فرامی خواندم و شما (هم دعوت) مرا می پذیرفتید ،‌ پس مرا سرزنش نكنید و(بلكه) خودتان را سرزنش كنید .
و این شبیه همان صحنه ابتدای خلقت بود كه درمعارفه انسان ، شیطان تمرد كرد و خداوند فرموده بود كه :
إنَّ عِبَادِی لَیسَ لَكَ عَلَیهِمْ سُلْطَانٌ إلَّا مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغَاوِین( حجر/42)
یعنی: به یقین تو را بر بندگانِ من تسلطی نیست بلكه (تنها) برگمراهان( دست داری) كه از تو پیروی می كنند .

صحنه دریافت پاداش مؤمنان
اُولئِكَ هُمُ الْمُؤمِنُونَ حقاً= براستی اینان اهل ایمانند .
لَهُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ مَغفِرَهٌ وَ رِزْقٌ كَرِیم(انفال/4)
پاداش آنان درنزد خداوند درجات عالیه ـ آمرزش گناهان ـ روزی نیكوست
چون آنان دردنیا كسانی بودند كه
1 ـ ألَّذِینَ اِذا ذُكِراللهُ وَجِلَت قُلُوبُهُم = چون ذكری از خداوند میشد (از عظمت و جلال خداوند) دلهایشان ترسان ولرزان بود(احساس مسؤلیت در برابر اوداشتند)
2 ـ وَ اِذا تُلِیتْ عَلَیهِمْ آیاتُهُ زَادَتُهُم ایماناً=و چون پیام خداوند را بر آنان تلاوت می كردند بر ایمانشان افزوده می شد .
3 ـ وَ عَلی رَبِّهِمْ یتَوَكَّلُون = و فقط بر خدای (خود ) توكل می كردند .
4 ـ اَلَّذِینَ یقیمُونَ الصَّلوهَ وَمِمّا رَزَقناهُم ینْفِقُون (انفال/2و 3)= آنان (كسانی بودند) كه نماز برپا می داشتند واز هرچه روزیشان كردیم (سهمی ) برای فقرا قرار دادند .
بنابراین :
فَادْخُلِی فِی عِبَادِی وَادْخُلی جَنَّتِی (فجر/29و30)
باز آی در صف بندگان خاصِ من و در بهشت من داخل شو .


صحنه حركتِ مردان دین و عمل بسوی بهشت
وَ سیقَ الَّذینَ اَتقُوا رَبَّهُمْ إِلی الْجَنَّهِ زُمُراً حَتَّی إِذا جاء وُها وَ فُتِحَتْ اَبْوابُهَا وَ قالَ لَهُمْ خَزَنَتُهَا سَلامٌ عَلَیكُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلوها خالِدین.(زمر / 73 )
یعنی :و كسانی كه از پروردگارشان پروا داشتند گروه گروه به سوی بهشت سوق داده شوند تا هنگامی كه به كنار آن رسند در حالیكه درهایش گشوده شده است و نگهبانانش به آنان گویند : سلام بر شما باد ، پاك بودید جاودانه به آن درآیید .
وَ قالوا اَلْحَمدُ ِللهِ اَلَّذی صَدَقَنَا وَعْدَهُ وَ اَوْرَثَنَا الاَرْضَ نَتَبَوَّأ مِنَ الْجَنَّهِ حَیثُ نَشاءُ
یعنی:و مؤمنان بگویند ، ستایش خدائی را كه وعده های لطف و رحمتش را بر ما محقق فرمود و ما را وارث سرزمین بهشت گردانید ، تا هرجای آن كه بخواهیم منزل گیریم ـ
فَنِعْمَ اَجْرُ الْعامِلینَ ( زمر / 73و 74 )
چه نیكوست اجر عمل كنندگان .
ای پدر:می بینی كه سخن ازاهل عمل است نه روضه و نوحه خوانی ، زنجیر و سینه زنی به عبارت دیگر می گوید كسانی شایسته رسیدن به بهشت هستند كه در دنیا زمینه ساختن یك بهشت دنیائی را فراهم آورده باشند تا شایسته رسیدن به بهشت معنوی را در خود آماده داشته باشند .
ای پدر:اگر می بینی قرآن كریم گروهی را در صحنه قیامت سرافراز نشان می دهد آنان همان دیندارانی هستند كه در دنیا :
- گوششان از غیبت اجتناب می كرد
- حسادت نداشتند
- كتمان حقیقت نمی كردند
- در عمل به دنبال ریا نبودند
- به یقینی رسیده بودند كه ظاهراً و باطناً قلبشان را مسئول ساخته بود .
- به گونه ای زندگی كردند كه خالقشان خواسته بود
- به راهی می رفتند كه نبی اشان رفته بود
مقصدشان رستگاری بود ، حتی پیامبر هم برایشان هدف نبود ، بلكه او هدف را نشان می داد ، چنانكه بارها نشان داده بود .
ایمان محبوب دلهایشان شده بود( حَبَّبّ إِلَیكُمُ الإِیمَان )
و قلبهایشان به ایمان زینت گرفته بود( وَ زَینَهُ فِی قُلُوبِكُم )
و كفر و فسق و نا فرمانی برایشان نا پسند شده بود(وَ كَرَّهَ إِلَیكُمْ الْكُفْرَ وَ الْفُسُوقَ وَ الْعُصْیان)
اینان هدایت را یافته بودند (أُولئِكَ هُمُ الْرَّاشِدوُن )«حجرات /7»
ای پدر:آنان هستندكه پیام خدارا می خوانند ، حفظ می كنند و در میدان زندگی پیاده و عمل می كنند.
الَّذِینَ آتَینَاهُمُ الْكِتَابَ یتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُوْلَئِكَ یؤمِنُونَ بِهِ (بقره/121)
یعنی:كسانی كه به آنان كتاب آسمانی دادیمو آن را چنانكه سزاوارخواندنش است می خوانند (حقّ آنرا با عمل بجای می آوردند) ایـن گروه بـه آن (هـدایت) ایمان می آورند ( اینان در حقیقت اهل ایمان هستند)
كسانی كه در دنیا همواره خود را در حضور خالق می دیدند
مَّا یلْفِظُ مِنْ قَولٍ إِلَّا لَدَیهِ رَقِیبٌ عَتِید(ق/18)
یعنی:هیچ سخنی رابرزبان نمی آورند، مگرآن كه نگهبانی را حاضر(می بینند)
(یعنی آنان كسانی بودنـد كه در دنیا بـا خود می گفتند ما برای مأموران خدا سخن می گوئیم تا آنان بنویسند)
كِرَاماً كَاتِبِین (انفطار/11 )=نویسندگانی گرانقدر(یعنی معتقد به ضبط اعمال بودند)

صحنه نورانی بودن مؤمنان
یوْمَ تَرَی الْمُؤمِنِینَ وَ الْمُؤمِنَاتِ یسعَی نُورُهُم بَینَ أَیدِیهِمْ وَ بِأَیمَانِهِم ( حدید /12)
یعنی :روزی را ببینی كه مردان و زنان مؤمن نور شان از طرف راست و جلو تابان است .
یوْمَ یقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَ الْمُنَافِقَاتُ لِلَّذِینَ آمَنُواْ انُظُرُونَا نَقْتَبِسْ مِن نُّورِكُم(حدید/13)
یعنی :روزی كه مردان و زنان منافق به مؤمنان بگویند : نظری بما بی افكنید تاازنور شما اقتباس كنیم(این نور نور روحانی نیست بلكه جسمانی است كه قابل دریافت است ) .
ای پدر: قرآن كریم نشان می دهد كه آینده من و شما ، اعتباری و خیالی نیست كه در فرقه و گروه مذهبی قرار بگیریم و تصوّر كنیم كه چون فلان عقیده را پیداكرده ایم و به فلان كس معتقد شده ایم اهل نجات خواهیم شد ! باید به دنبال كسبیاّتِ خواسته خدا بود و این كسبیاّت چیزی نیست جز تقوی.
تاریخ نشان می دهد كه حضرت امیر در بازگشت از جنگ صفین چون به قبرستان كوفه رسیدند برای اینكه درس عبرتی به یاران داده باشند فرمود :
- ای كسانی كه در قبر ها خفته اید
- خانه های شما را دیگران صاحب شدند اموال شما را تقسیم كردند ـ با زنان شما دیگران ازدواج كردند
- این بود اخبارِ ما از دنیا
شما از آن دنیا چه خبر دارید (او می دانست كه مردگان نه می شنوند و نه حرف می زنند)سپس ادامه داد كه
سوگند به خدا اگر آن هـا زنده می شدند و اجازه كلام می یافتند می گفتند :
تَزَوَّدُواْ فَإنَّ خَیرَ الزَّادِ التَّقوَی (بقره /197)
توشه بردارید كه بهترین توشه تقواست
ای پدر:آنچه از صحنه های حضور انسان در قیامت بدست می آید این است كه آدمی دو خلقت دارد ، صورت و سیرت ، اهمیت وتوجّه نظام آفرینش بسوی سیرت او است كه مظهر بقاء وحمل اعمال آدمی است .
یعنی :پرونده عمل كِرد او در سیرتش شكل می گیرد و این چیزی است كه او با خود حمل می كند.
و هر آنچه در ظاهر به او داده ، چون زیبایی ، قـدرت ، قـد ، هـمه را در دوران پیری می دهد ، ولی آنچه راكه با توفیق الهی وكوشش خودكسب كرده نگه می دارد .
(لَیسَ لِْلِانسانِ اِلّا ما سَعی «نجم/39» =برای هر انسانی جز آنچه با كوشش كسب كرده است چیزی نماند )
ای پدر: اگر خداوند در سوره بنی اسرائیل آیات 13و14می فرماید : روزی كه آدمی با كتاب اعمالش مواجه می شود و یكباره همه اوراق آن را ملاحظه كند و به او گفته شود كه كتاب اعمالت را بخوان و خود قضاوت كن یعنی نویسنده كتاب اعمال هر انسانی در حقیقت خود اوست و امروز من و شما در حال نوشتن كتاب اعمال خود هستیم!
بنابراین توحید ، ایـمان ، عقیده و عمل ذخائر او هستند ، و ممتاز ترین انسانها در صحنه قیامت كسانی هستند كـه دعـوت خـدا و رسولش را در دنیا اجابت كرده اند :
یا أیها الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُواْ ِللهِ وَ لِلرَّسُولِ إذَا دَعَاكُمْ لِمَا یحییكُمْ(انفال/24)
یعنی:ای مؤمنان(دعوت)خداورسول رابپذیرید،چون شما را فرا می خوانند ، تا حیاتی تازه به شما عطا كنند.

صحنه عبور بشریت از جهنم
فَوَرَبِّكَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَ الشَّیاطِینَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِیاً ـ
یعنی :سوگند به پروردگارت كه آنان را با شیطان ها برانگیزیم ، آنگاه آنان را از پای درآمده پیرامون جهنم حاضر كنیم ـ
ثُمَّ لَنَنزِعَنَّ مِن كُلِّ شِیعَهٍ أَیهُمْ أَشَدُّ عَلَی الرَّحْمَنِ عِتِیاً ـ
آنگاه ازهرفرقه ای(گروه مذهبی ای)كسانی راكـــــــــه برخداوند در نافرمانی سخت تر(پر دل تر) بودند بیرون كشیم
وَ إنْ مِّنكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا كَانَ عَلَی رَبِّكَ حَتْماُ مَّقْضِیاً ـ
وكسی از شما نیست مگر آن كه از جهنم عبور كند ، این وعده بر پروردگارت قضای شدنی است .
ثُمَّ نُنَجِّی الَّذِینَ اتَّقَواْ وَّ نَذَرُ الظَّالِمِینَ فِیهَا جِثِیا(مریم/ 68 الی72)
سپس متقیان (دینداران ) را رهایی بخشیم ، و ظالمان (مذهبی)هارااز پای درآمده در جهنم باقی گذاریم .
ای پدر:مذهبی ها واقعاً در خوابند و حاضر به بیداری و دریافت نامه خالق خود نیستند تا خبر پادشاهی خویش را دریافت كنند! بقول حكیمی :
پادشاهی درخواب می دید كه دیگر پادشاه نیست كوشش ها می كرد تا شاید بار دیگر به پادشاهی دست یابد و حیران و سر گردان مانده بود ! در حالیكه او فقط خواب بود اگر بیدار می شد می دید كه هنوز پادشاه است !
ای پدر: واقعاً مذهبی ها نمی دانند كه برای پادشاهی جاوید وحقیقی خلق شده اند!
وَ إِذَا رَأَیتَ ثَمَّ رَأَیتَ نَعِیماً وَ مُلْكاً كَبِیراً(دهر / 20)
یعنی : زمانی كه به آنجا نیكو بنگری عالمی پرنعمت و سلطنتی كبیر خواهی یافت .


سایت نوار اسلام
IslamTape.Com