قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

تفسیر سوره بینه

مدنی و 8 آیه است.
بسم الله الرحمن الرحیم
آیه ی 8-1:
لَمْ یكُنِ الَّذِینَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَالْمُشْرِكِینَ مُنفَكِّینَ حَتَّى تَأْتِیهُمُ الْبَینَةُ کافران اهل کتاب و مشرکان دست بر ندارند، تا برایشان برهانی روشن بیاید:

رَسُولٌ مِّنَ اللَّهِ یتْلُو صُحُفًا مُّطَهَّرَةً پیامبری از جانب خدا که صحیفه های پاک را می خواند
فِیهَا كُتُبٌ قَیمَةٌ در آنها نوشته هایی است راست و درست
وَمَا تَفَرَّقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَّا مِن بَعْدِ مَا جَاءتْهُمُ الْبَینَةُ و اهل کتاب پراکنده نشدند مگر از آن پس که برایشان برهانی روشن آمد
وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفَاء وَیقِیمُوا الصَّلَاةَ وَیؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِینُ الْقَیمَةِ و، آنان را جز این فرمان ندادند که خدا را بپرستند در حالی که در دین اواخلاص می ورزند و نماز گزارند و زکات دهند این است دین درست و راست
إِنَّ الَّذِینَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَالْمُشْرِكِینَ فِی نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فِیهَا أُوْلَئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیةِ از اهل کتاب ، آنها که کافرند و نیز مشرکان ، در آتش جهنمند و در آن همواره خواهند بود اینان بدترین آفریدگانند.
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِكَ هُمْ خَیرُ الْبَرِیةِ کسانی که ایمان آورده اند و کارهای شایسته می کنند بهترین آفریدگانند
جَزَاؤُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا رَّضِی اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذَلِكَ لِمَنْ خَشِی رَبَّهُ پاداششان در نزد پروردگارشان بهشتهایی است جاوید که در آن نهرها جاری ، است تا ابد در آنجایند خدا از آنها خشنود است و آنها از خدا خشنودند و این خاص کسی است که از پروردگارش بترسد.
خداوند متعال می فرماید کافران اهل کتاب؛ یهود ونصارا و مشرکان از سایر ملّت ها همواره بر کفر و گمراهی خود خواهند بود و گذر زمان چیزی جز کفر بر آنان نمی افزاید تا این که حجت بدیشان برسد. سپس این حجت و دلیل را تفسیر کرد و فرمود:
« رَسُولٌ مِّنَ اللَّهِ» خداوند او را فرستاده است تا مردم را به سوی حق دعوت دهد و بر او کتابی نازل فرموده تا به مردم حکمت بیاموزد و آنان را تزکیه کند و از تاریکی ها به سوی نور بیرون آورد. بنابراین فرمود:« یتْلُو صُحُفًا مُّطَهَّرَةً» صحیفه هایی که از دستبرد و نزدیک شدن شیطان محفوظ اند و جز پاکیزگان کسی به آن ها دست نمی زند. چون آن ها برترین کلام و سخن می باشند.
بنابراین در مورد این صحیفه ها فرمود:« فِیهَا كُتُبٌ قَیمَةٌ» در آن خبرهای راست و اوامر دادگرانه ایست که به سوی حق و صراط مستقیم هدایت می کنند. پس وقتی این حجّت و دلیل به نزد آن ها آمد، جوینده حق از کسی که به دنبال حقیقت نیست مشخص گشت، تا هرکس که هلاک می شود از روی دلیل هلاک گردد و هرکس زنده می ماند از روی دلیل زنده بماند.
« وَمَا تَفَرَّقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَّا مِن بَعْدِ مَا جَاءتْهُمُ الْبَینَةُ» اهل کتاب به این پیامبر ایمان نیاوردند و از او اطاعت نکردند و این نخستین گمراهی و عناد آن ها نیست. بلکه آن ها هیچ گاه دچار تفرقه و اختلاف نگشتند و به دسته ها تبدیل نشدند مگر بعد از آن که حجت آشکار به آنان رسید، حجتی که ایجاب می کرد تا کسانی که حجت بر آن ها رسیده متحد و یکپارچه باشند.
ولی اهل کتاب به خاطر سستی و بدی خودشان هدایت به آنان چیزی جز گمراهی نیفزود و بصیرت چیزی جز کوری به آن ها اضافه نکرد با اینکه کتاب ها در برگیرنده ی یک اصل و یک دین می باشند.
« وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ» و در سایر شریعت ها فرمان نیافتند جز آن که خدا را مخلصانه بپرستند. یعنی در همه عبادت های ظاهری و باطنی شان هدفشان رضایت خدا و تقرب جستن به او باشد. « حُنَفَاء» و از همه ادیانی که مخالف دین توحید می باشد روی گردان شوند.
« وَیقِیمُوا الصَّلَاةَ وَیؤْتُوا الزَّكَاةَ» و نماز و زکات را به طور خاص بیان کرد با این که زکات و نماز در « لِیعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ» داخل است، چون نماز و زکات دارای شرافت و فضیلت بیشتری هستند و این دو عبادتی هستند که هرکس آنها را انجام دهد انگار همه مقررات دین را انجام داده است.
« وَذَلِکَ» و توحید و اخلاص در دین، « دِینُ الْقَیمَةِ» آیین مستقیمی است که انسان را به بهشت می رساند و دیگر راه ها انسان را به دوزخ می رسانند. سپس سزای کافران را پس از آن که حجت و دلیل نزد آن ها آمد بیان کرد و فرمود:« إِنَّ الَّذِینَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَالْمُشْرِكِینَ فِی نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فِیهَا » کافران از اهل کتاب و مشرکان در آتش دوزخ خواهند بود و عذاب آن ها را احاطه می کند و کیفر آن بر ان ها شدت می گیرد و آنان برای همیشه در عذاب خواهند بود و آنان برای همیشه در عذاب خواهند بود و آنان در این ناامید هستند.
« أُوْلَئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیةِ» این ها بدترین انسان ها هستند چون حق را شناخته اند اما آن را ترک کرده اند و این ها دنیا و آخرت را از دست داده اند. « إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِكَ هُمْ خَیرُ الْبَرِیةِ» این ها بهترین انسان ها هستند چون خدا را عبادت کرده و او را شناخته و نعمت های دنیا و آخرت را به دست آورده اند. « جَزَاؤُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ» پاداش آن ها باغ های بهشتی است که برای همیشه در آن هستند و نه از آن بیرون می شوند و نه چیزی بالاتر از آن را می طلبند.
« تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا رَّضِی اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ» از زیر درختان و کاخ های این باغ ها رودها روان است و خداوند از آن ها به خاطر این که کارهای شایسته کرده اند خشنود است. و آن ها هم به خاطر نعمت هایی که خداوند به آنان داده از او خشنود می باشند. « ذَلِكَ لِمَنْ خَشِی رَبَّهُ » این پاداش نیک برای کسی است که از خداوند بترسد و از نافرمانی او دوری نماید و آنچه را که خدا بر او واجب گردانده انجام دهد.
پایان تفسیر سوره بینه

تفسیر راستین (ترجمه تیسیر الکریم الرحمن)، تألیف:علامه شیخ عبدالرحمن بن ناصر السعدی «رحمه الله» متوفای 1376 هجری قمری (1334هجری شمسی)، ترجمه: محمد گل گمشادزهی

مصدر:
دائرة المعارف شبکه اسلامی
islamwebpedia.com