قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

مطالبي در مورد مسجدالاقصي

در مورد اين مسجد مي توان به مواردي اشاره نمود:
مسجدالأقصي، به خاطر دوري مسافتش با کعبه به اين اسم نام گذاري شده است. و نيز گفته شده است به خاطردور بودنش ازخبائث و يا به خاطر آنکه دور تر از مسجد مدينه نسبت به مکه است،به آن مسجدالاقصي مي گويند.( تحفة الراکع والساجد في احکام المساجد ابي بکر الرجاعي صفحه 175)

محدوده مسجدالأقصي:
ابن تيميه رحمه الله درمورد آن مي گويد:" مسجدالأقصي اسمي است شامل تمام مسجدي که سليمان عليه السلام آن را بنا نهاد. و بعضي ازمردم مصلايي را که عمربن خطاب رضي الله عنه درجلوي آن بنا نهاد اقصي مي نامند. سپس مي گويد: و نماز خواندن در مصلايي که عمر رضي الله عنه براي مسلمانان ساخت افضل تر ازنماز خواندن در بقيه مسجد است." (مجموع رسائل کبري 2/61)
وصف مسجدالأقصي به حرم و يا اينکه سومين حرمين است اشتباه است و از جانب هيچيک از علماي مسلمين چنين وصفي براي مسجدالأقصي به کار برده نشده است. چرا که حرم خاص مکه و مدينه است چنان که ابن تيميه رحمه الله به آن اشاره کرده است.( - مجموع رسايل کبري 2/64)

فضايل مسجدالاقصي:
قبل از آنکه به دستور الله تعالي کعبه جايگزين مسجدالاقصي شود،آنجا قبله اول مسلمانان بود. بنابراين اين مسجد داراي فضايل و برکاتي است:
- فضيلت نماز در آن: روايات مختلفي درباره چند برابر شدن ثواب نماز خواندن در آنجا وجود دارد. ازجمله پانصد برابر که اين ارجح روايات است.( ابن تيميه آن را ترجيح داده است- مجموع الفتاوي 27/8) و يا هزار برابرو همچنين به پنجاه هزار برابر ) سنن ابن ماجه 1/451-453) نيز گفته شده است.ابن قيم درتعليقي بر اين روايت اخير مي گويد:" اين محال است براي اينکه مسجد پيامبرع ازآن با فضيلت تراست و نماز در آن هزار برابر بهتر از تمام مساجد ديگر غير از مسجدالحرام است" و امام ذهبي رحمه الله آن روايت را منکر دانسته اند.روايت هاي ديگري غير از اين روايت ها نيز وجود دارد.
- مستحب بودن زيارت مسجدالأقصي و جايز بودن سفر به قصد زيارت آن جهت خواندن نماز و دعا و ذکر وقرائت قرآن.( مجموع رسائل کبري 2/57)
- مبارک بودن اطراف مسجدالأقصي: چنان که الله تعالي در آيه پنج سوره اسراء مي فرمايد:« سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ ».(اسراء 1) يعني: منزه است آن [خدايى] كه بنده‏اش را شبانگاهى از مسجد الحرام به سوى مسجد الاقصى كه پيرامون آن را بركت داده ‏ايم، حرکت داد. (و اين تنها آيه اي از قرآن است که لفظ مسجدالاقصي در آن است)
منظور از برکت در اينجا برکت دنيايي است. و نيز گفته شده که منظور برکت ديني است براي اينکه مقر انبياء و صالحان است.( جامع الإحکام القرآن قرطبي 10/212)
- از جمله فضايل آن دومين مسجد بر روي زمين بعد از مسجدالحرام بوده که به فاصله چهل سال از آن ساخته شده است . چنان که در صحيحين از ابي ذر رضي الله عنه روايت شده است که گفت: عَنْ أَبِي ذَرٍّ س قَالَ: قُلْتُ: يَا رَسُولَ الله، أَيُّ مَسْجِدٍ وُضِعَ فِي الارْضِ أَوَّلَ؟ قَالَ:«الْمَسْجِدُ الْحَرَامُ». قَالَ: قُلْتُ: ثُمَّ أَيٌّ؟ قَالَ: «الْمَسْجِدُ الاقْصَى». قُلْتُ: كَمْ كَانَ بَيْنَهُمَا؟ قَالَ: «أَرْبَعُونَ سَنَةً، ثُمَّ أَيْنَمَا أَدْرَكَتْكَ الصَّلاةُ بَعْدُ فَصَلِّهْ، فَإِنَّ الْفَضْلَ فِيهِ». بخاري:3366 مسلم 1/370
ترجمه: ابوذر رضي الله عنه مي‏گويد: پرسيدم: اي رسول خدا! نخستين مسجدي كه روي زمين، ساخته شد، كدام است؟ رسول اكرم صلي الله عليه وسلم فرمود: «مسجد الحرام». پرسيدم: سپس،‌ كدام مسجد ساخته شد؟ فرمود: «مسجد الاقصي». گفتم: بين ساختن آنها، چند سال فاصله افتاد؟ فرمود: «چهل سال» و افزود: «هر جا وقت نماز فرا رسيد، همانجا نماز بخوان زيرا فضيلت، در همين است».
- اسراء پيامبر صلي الله عليه وسلم به آنجا وسپس عروج او به آسمان.
در سرزمين شام جز مسجدالأقصي، مکاني براي زيارت مشروع نبوده ولي اين مشروعيت به معناي مسح و بوسيدن و طواف اجزاي مسجد نيست بلکه جهت نماز خواندن در آن و کسب ثواب بيشتر است.لذا سفر به سمت قبر ابراهيم عليه السلام که در شهر الخليل و جنوب بيت المقدس است جايز نيست. ابن تيميه رحمه الله مي گويد: " هرگز يکي از صحابه به سوي قبر خليل عليه السلام در شام سفر نکرده اند بلکه آنها به سوي بيت المقدس رفته اند و در آنجا نماز خوانده و به سمت قبر خليل عليه السلام نرفته اند. مجموع الفتاوي 27/336
به طور خلاصه بايد گفت؛ مبارک بودن مساجد سه گانه همانطور که اشاره شد به خاطر در و ديوار و يا وجود قبور بعضي از اولياء و انبياء در نزديکي آنها نيست. يعني شخص موحد جهت برخوردار شدن از برکات اين مساجد،بايستي به قصد عبادت مشروع به آنجا سفر کند تا از برکات و فضيلت عبادت در آنجا، خصوصا از چندين برابر شدن ثواب نماز برخوردار گردد. و اين برکتي است که خداوند تبارک و تعالي در اين سه مسجد قرار داده است تا مسلمانان جهت عبادت در آنجا نسبت به مساجد ديگر حريص تر شوند. و موارد تبرک صحيح عبارتند از: نماز ، دعا ، قرائت قرآن (در هر سه مسجد) ، بوسيدن و سلام کردن بر حجرالأسود ، سلام کردن بر رکن يماني ، نماز خواندن پشت مقام ابراهيم ، طواف دور کعبه ، نوشيدن آب زمزم در مسجدالحرام ،و زيارت قبر پيامبر ع و سلام دادن بر وي در مسجدالنبي. و غير از آن موارد ممنوع است. و در برخي موارد بدعت و گاها از جزو شرک محسوب مي شوند.

تغيير قبله:
رسول اكرم صلي الله عليه و سلم ، ابتدا به سوي بيتالمقدس نماز ميخواند ولي (به علت تعلق خاطرش به کعبه) طوري ميايستاد که کعبه نيز پيش روي ايشان قرار ميگرفت تا اينکه آيه 144 سوره بقره نازل گرديد:
( قَدْ نَرَى تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ) (بقره / 144)
«ما رو گرداندن تو را گاه گاهي به سوي آسمان ميبينيم (و آرزوي قلبي تو را براي نزول وحي جهت تغيير قبله، دريافت ميداريم) پس تو را به سوي قبلهاي متوجه ميسازيم که از آن خشنود خواهي شد و لذا رو به سوي مسجدالحرام کن».
در بخاري‌ و مسلم‌ از براء رضي الله عنه روايت‌ شده‌ است‌ كه‌ فرمود: «رسول‌ خدا صلي الله عليه وسلم درآغاز هجرت‌ به‌ مدينه، به‌ فرمان‌ الهي‌ شانزده‌ يا هفده‌ ماه‌ به‌ سوي‌ بيت‌المقدس‌ نمازمي‌گزاردند، اما بسيار مشتاق‌ آن‌ بودند كه‌ كعبه‌ قبله‌شان‌ باشد و بدين‌ سبب‌ فرمان‌تغيير قبله‌ نازل‌ شد. يادآور مي‌شويم‌؛ اولين‌ نمازي‌ كه‌ آن‌ حضرتص به‌ سوي‌كعبه‌ خواندند، نماز عصر بود، و مردي‌ از آنان‌ كه‌ با پيامبر صلي الله عليه وسلم اين‌ نماز را درجماعت‌ خوانده‌ بود، از مسجد بيرون‌ آمد و در يكي‌ از مساجد ديگر بر نمازگزاراني‌ گذشت‌ كه‌ درحال‌ ركوع‌ بودند، پس‌ گفت: شهادت‌ مي‌دهم‌ به‌خدا كه‌ با رسول‌ وي‌ صلي الله عليه وسلم به‌ سوي‌ كعبه‌ نماز گزارده‌ام‌. در اين‌ هنگام‌ آنها همچنان‌كه‌ درحال‌ نماز بودند، به‌ سوي‌ كعبه‌ چرخيدند». ابن‌كثير مي‌گويد: «اينان‌نمازگزاران‌ مسجد قبا بودند و آن‌ نماز؛ نماز بامداد بود». هم‌او به‌ نقل‌ از مفسران ‌مي‌گويد: «حكم‌ تغيير قبله‌ در حالي‌ بر رسول‌ خدا صلي الله عليه وسلم نازل‌ شد كه‌ ايشان‌ دو ركعت ‌از نماز ظهر را خوانده‌ بودند و ماجراي‌ آمدن‌ يكي‌ از نمازگزاران‌ و خبر دادن‌ به‌ديگران، در مسجد بني‌سلمه‌ رخ‌ داد، بدين‌ جهت‌، اين‌ مسجد به‌نام‌ مسجد قبلتين ‌ناميده‌ شد». در حديث‌ شريف‌ به‌ روايت‌ ابن‌عباس‌ رضي الله عنه آمده‌ است‌ كه‌ رسول‌ خدا صلي الله عليه وسلم فرمودند: «كعبه، قبله‌ اهل‌ مسجدالحرام‌ است، مسجدالحرام‌ قبله‌ اهل‌ حرم‌، و حرم‌قبله‌ اهل‌ زمين‌ از امتم‌ در مشرقها و مغربهاي‌ آن‌». مفسران‌ گفته‌ اند: اشتياق‌ رسول‌اكرم‌ صلي الله عليه وسلم در روي‌ آوردن‌ به‌ سوي‌ كعبه‌ سه‌ دليل‌ داشت:
1- كعبه، قبله‌ پدرشان‌ ابراهيم‌ عليه السلام بود.
2- اعراب‌ به‌ لحاظ تعلق‌ روحي‌اي‌ كه‌ به‌ كعبه‌ داشتند، با تحويل‌ قبله‌ به‌ سوي‌ آن، انگيزه‌ بيشتري‌ براي‌ ايمان‌آوردن‌ پيدا مي‌كردند.
3- يهوديان‌ مي‌گفتند: محمد با ما مخالفت‌ مي‌كند، اما از قبله‌ ما پيروي‌مي‌نمايد، لذا رسول‌ خدا صلي الله عليه وسلم دوست‌ داشتند كه‌ زمينه‌ اين‌ طعنه‌ يهود هم‌ از ميان ‌برود.
و مسجد الاقصي که اکنون وجود دارد همان مسجدالاقصي است که قبلا وجود داشته.

 والله اعلم
وصلي الله وسلم علي محمد وعلى آله وأصحابه والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين
سايت جامع فتاواي اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com